Paylaş |
|
Tweet |
Hipofiz bezini uyarıcı hormonunun fazla üretildiği gidişatlarda ortaya çıkan urlardır. Sizler için hipofiz bezleri urları teşhis ve rehabilitasyon yöntemlerini derledik.
Burun kanallarının artta beynin altında yerleşik bulunan hipofiz bezi barbarca ufak parmağınızın son iki kısmının büyüklüğü ve biçimindedir. Ufak ebadına karşın endokrin bezler içerisinde en ehemmiyetli olanıdır. Bedenin uzun yarıyıllı sihrime, günlük işlevleri ve üretkenlik becerileri ile ilişkili olarak bir hakimiyet merkezi gibi çalışır.
Hipofiz bezinde iki kısım vardır: ön anterior lob ve arka posterior lob, ön lob, göğüste süt imalini harekete geçirmek için sihrime hormonu da dahil olmak üzere, altı ayrı hormonun imali ile mükelleftir. Ön lobdaki öbür hormonlar, tiroid bezleri, yumurtalıklar, testis ve böbrek üstü bezlerindeki faaliyetleri harekete geçirerek endokrin sistemin öbür kısımlarını da tesirler.
Arka lob iki çeşit hormon üretir: oksitosin ve antidiüretik hormon. Oksitosin emzirme yarıyılı sırasında bayanlarda göğüsten süt gelmesi hadisesini harekete geçirmek için faaliyette bulunur. Aynı zamanda doğum sırasında rahim kasılmalarını da süratlendirir. Antidiüretik hormon idrar çıkışını hakimiyet etmek için böbrekler üzerinde faaliyet gösterir.
Hipofizin fazla faaliyeti neticeyi suratın kocamanlaşması, el ve ayakların aşın gelişmesi ile bariz gidişattır. Bu kronik hastalık erişkinlerde görülür ve banal gelişim bitirildikten sonra sihrime hormonunun artan salgısı sebebi ile ortaya çıkar. El, ayak, çene ve kafatası kemiklerinin fazla gelişmesi biçiminde oluşur. Sihrime çağından sonra kemiklerdeki uzamanın durması sebebiyle, akromegali iskelette kalınlaşmaya neden olur. Akromegali olan bir bireyde en fazla dikkat toplayan farklılık alın ve çene kemiklerinde mübalağalı bir sihrimedir. Bunun neticesinde genişlemiş ve barbarlaşmış surat hatları ve birbirinden oldukça ayrık dişler gözlenir.
Gelişim hormonunun fazla salgılanmasına bağlı olarak bedenin anormal derecede büyüme ve sihrime göstermesi devleşme. Seyrek görülen bu hastalık, akromegaliye eş ve hipofiz bezi tarafından sihrime hormonunun fazla salgılanması sebebiyle ortaya çıkar. Akromegaliye benzemeyen bu istikameti ise jigantizmde gelişmenin süratlenmesi ve erişkinlikte fazla uzun boyun ortaya çıkmasıdır. Bu iki rahatsızlık arasındaki fark bu hadiseden etkilenen bireyin yaşıdır. Jigantizm erişkinlik yarıyılını bitirmemiş olan bireylerde ortaya çıkar. Ancak uzun boylu çocukların çok azı jigantizm rahatsızlığına sahiptir.
Bu cinsten hipofiz bezi uru prolaktin hormonunun fazla salgısına neden olur. Bu hadise bayanlarda kumpassız adet veya adetten kesilmeye neden olabilir. Erkeklerde ise kısırlık veya iktidarsızlık ortaya çıkabilir. Kraniofarinjiyoma
Bu cinsten bir hipofiz bezi urunun bulguları görsel bozukluklar, baş ağrıları ve cinsel büyüme yetersizliğidir.
Bir böbrek üstü bezi uru da bu rahatsızlığa neden olabilir. Akromegali ve jigantizm hipofiz bezinin fazla faaliyeti sebebi ile ortaya çıkar. Hipofiz bezi sihrime hormonu diye öğrenilen hormonu fazla bir biçimde salgılar buna ayrıca somatotropik hormon da denir. Bu cinsten bir fazla salgılama genellikle bezlerde bir urun büyümesi ile ortaya çıkar. Bu rahatsızlığa hiperpituitarizm denilir.
Hipofiz bezinde iki cinsten ur büyüyebilir. Bunlardan birine kraniyofarnjiyoma denilir. Bu tip ur geliştikçe hipofiz bezine baskı yapar. Bunun neticesinde hormon salgısı eksilebilir ve hipopituitarizm veya diabetes insipidus şekersiz diyabet gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. İkinci çeşit hipofiz bezi uru adenomdur bez epitelinden büyüyen iyi mizaçlı tümör. Böylesi bir ur fazla dağılmaz. Ancak akromegali, jigantizm veya Cushing hastalığı gibi rahatsızlıkların bir neticeyi olarak muhtelif hormonların fazla salgısı yaratmaz, ancak göz asapları üzerinde ve yakınındaki banal hipofiz bezi dokuları üzerinde mekanik bir baskı oluşturarak rastgele bir hasara yol açabilir.
Akromegali, sihrime hormonunun fazla salgılanması sebebiyle ortaya çıkar ve iskelet ve iç uzuvlarda gelişmeye yol açar. Kalp genişleyebilir, buna bağlı olarak kalp yetmezliği ve yüksek tansiyon ortaya çıkar. Akromegali rehabilitasyon edilmezse şeker hastalığı, göz meseleleri ve beden görünüşünde farklılıklara neden olur.
Operasyon, hastalığın ilerlemesini ve muhtelif göz karmaşıklıklarının ağırlaşmasını önleyebilir. Ancak görünüşteki farklılıklar genellikle geri dönüşümsüzdür. Ayrıca akromegalimi hastalarda şeker hastalığı ve uzun vadede kalp, damar ve karaciğer hastalığı tehlikeyi de oldukça yüksektir. Ancak bu tehlikeleri en aza indirmek için bazı temkinler sigara içmemek gibi alınabilir.
Jigantizm rehabilitasyon edilebilir bir hastalıktır. Ur çıkarılarak ya da fazla salgılanan sihrime hormonu baskılanarak, hastalığın gelişimi durdurulabilir.
Bayanlarda prolaktinomanın en sık görülen bulgusu adetlerin kumpassızlığı ya da hiç olmaması ve kısırlıktır. Bir öbür bulgu da galaktoredir doğum yapmamış bir bayanda memelerden süt gelmesi; ender olarak erkeklerde de görülebilir.
Prolaktin hormonundaki çoğalış, doğum hakimiyet hapları ve durgunlaştırıcıların kullanılması ve hipofiz uru tarafından fazla ölçüde üretilmesi prolaktinoma sebebiyle olur.
Hipofiz uru böbreküstü bezlerini fazla uyararak cushing hastalığına da neden olabilir.
Hekim tetkik ederek fiziksel farklılıkları inceleyecektir: Ağrı ve acılar, ellerde sancı, fazla terleme. Erişkin bir hastada el ve ayak gelişmeleri de hekim tarafından dikkate alınacaktır. Hastadaki görme bozuklukları incelenecektir; ur gelişerek görme asabına bası yapar ve her iki gözde de görmeyi tesirler. Görme alanı ölçülerek, görme kaybı olup olmadığı incelenir. Öbür ehemmiyetli belirtilerse genel bitkinlik hali, tenin fazla yağlı olması ve dilin olağandan büyük olmasıdır.
Kan dolaşımında bulunan ve salgılanan hormon seviyesinde çoğalış olup olmadığını tanımlamak için özel kan ve idrar testleri yapılacak-tır. Bu bedeller yüksek bulunursa, bilgisayarlı beyin tomografisi veya manyetik titreşimle hipofizdeki ur tespit etilebilir. Şayet akromegaliden işkilleniliyorsa, röntgen çekilerek de kafatasındaki mümkün farklılıklar belirlenebilir.
Rehabilitasyon, urun ne kadar büyüdüğüne bağlı olarak tertip edilir. Erken teşhis, urun tamamen rehabilitasyon edilebilme uğrunuşayet minikse artırır. Hipofiz bezi, urun ortadan kaldırılması veya çıkarılması esnasında bazen hasar görebilir. Bu gidişatta genellikle hayat boyu hormon rehabilitasyonu gerekecektir.
Hipofiz uru genellikle operasyonla çıkarılır. Hipofiz bezi çok ufak olduğu için, operasyon ustalık gerektirir. Şayet ur operasyonla çıkarılamıyorsa, prolaktinoma rehabilitasyonunda ve akromegalide öbür rehabilitasyonların yanı gizeme, bromocriptin isimli bir ilaç kullanılır. Bromocriptin bazı hormonlarda fazla çoğalışı maniler. Yeniden de hipofiz urlarının rehabilitasyonunda ilk seçilecek olan yöntem ilaç rehabilitasyonu değildir.
Operasyon olası değilse, ışınım rehabilitasyonu da bazı hastalarda kullanılabilir. Tüm bu rehabilitasyon tiplerinin beraber kullanılması da urun yineleme ihtimalini eksiltmek üzere, oldukça yaygındır.