Bağırsakta Damar Problemleri

Yazının Yayın Tarihi: 2 Aralık 2000 

Yayınlandığı Yer: Frankfurter Allgemeine Zeitung English Edition, No. 203

ÇEVİRİ EDEN 

Doç. Dr. A. Cüneyt Tas kendisinin izni ile yayınlanmaktadır
Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Ankara 06531
E-mail: [email protected]
Tel : 312 210 5910
Fax : 312 210 1330

“Başlayışı”

1920: Hans-Georg Creutzfeldt, daha sonra kendi hain ile anılan, Creutzfeldt hastalığının ilk olayını keşfediyor.1921: Hamburglu nörolog, Alfons Jakob, çalışmaları suresince daha sonraları Creutzfeldt-Jakob hastalığı olarak anılmaya başlayan bu yeni hastalığa ait 4 hadise ile daha karşılaşıyor.

“70’ler”

1970: Bilim insanları, ilk defa, hipofizlerden elde edilen büyüme hormonlarını büyüme bozukluklarından prion hastalıklarının muhtemel nakli şikâyetçi olan çocuklarda deniyorlar.1976: Daniel Carlton Gajdusek, Creutzfeldt-Jakob hastalığının “insanlardan hayvanlara geçebileceğini” ispatlayarak, Nobel tip mükâfatını kazanıyor.

“80’ler”

1981: Maliyetlerinde indirim sağlamak emeliyle, İngiliz hayvan besleme sanayisi hayvan yemeğinin “animal meal” islenmesi ve imaline müteveccih o ana dek yürürlükte olan prosedürlerin daha da basitleştirilmesine karar veriyor.22 Aralık 1984: Baytar David Bee den, Sussex İngiltere yöresinde bulunan Stent çiftliğindeki “133” numaralı ineği analizi isteniyor. 7 ay sonra, bu ineğe “spongiform encephalopathy” teşhisi konuluyor.

“1985”

11 Şubat 1985: “133” numaralı inek Sussex te oluyor. Çiftlikteki diğer inekler de BSE ye özgü semptomlar gösteriyorlar. Donemin Britanya tarım bakanı Michael Jopling, 20 ay sureyle, sürülerin acil telef edilmesi kararını erteliyor.Nisan 1985: Kent İngiltere bölgesinde birden fazla BSE hadisesi tespit ediliyor.1985: Büyüme hormonları ile rehabilitasyon edilen İngiliz çocuk Allison Ley ve 3 Amerikalı çocuk Creutzfeldt-Jakob hastalığından oluyorlar.

“1986”

1986: İngiliz bilim insanları, koordinasyon bozukluğu gibi semptomlar sergileyen büyükbaş hayvan sürülerinin yeni bir hastalık sergilediğinin farkına varıyorlar. Bu hastalık, “bovine spongiform encephalopathy” BSE olarak adlandırılıyor.Kasım 1986: İngiltere “ilk” resmi BSE olayını açıklıyor. Bundan ancak 10 sene sonra, Mart 1996 da, İngiliz hükümeti BSE’nin potansiyel olarak insanlar için de riskli olabileceğini kabul edecektir.1986: Leeds Üniversitesi mikrobiyologlarından Profesör Richard Lacey, milletin BSE riski mevzusunda bilgilendirilmesini istiyor. Kendisi ile 10 sene sonra yapılan bir müzakerede “Hükümet benim deli olduğumu söyledi. Başbakan Margaret Thatcher her şeyi biliyordu, fakat durdu, yanılttı ve palavra söyledi” diyecektir.

“1987”

1987: İngiltere de dört büyükbaş hayvan sürüsüne BSE teşhisi konuldu. Merkezi Baytarlık Büroyu, İngiliz tarım bakanlığını MAFF bu mevzuda bilgilendiriyor.1987: İngiliz mikrobiyolog Dr. Stephen Dealler, BSE-berişmiş büyükbaş hayvan etinden kaynaklanan riskler mevzusunda bir yazı yayınlıyor. Kısa bir sure sonra, kendisinin devlet kaynaklı araştırma fonlarından para alması durduruluyor-hiç bir açıklama verilmeden.Kasım 1987: Bir deneyde, İngiliz bilim insanları, BSE’yi farelere bulaştırmayı başarıyorlar. BSE’nin bir cinsten değişiğine geçirilmesi ve yayılması, bundan böyle dışlanamayacaktır.Aralık 1987: İngiltere de geniş kullanım alanı olan, et ve kemik yemeği neden üretilen yapay hayvan “andın” meat & bone meal: MBM BSE’yi tetiklediği bilimsel raporlar ile aciklaniyor.1987: İsveç, MBM kapsayan yemlerin büyükbaş hayvanlara verilmesini yasaklıyor.

“1988”

Mayıs 1988: İngiliz hükümeti, zooloji profesörü Richard Southward tarafından başı çekilen bir uzman grubunu BSE’nin insanlar üzerindeki tesir ve neticelerini irdelemesi için görevlendiriyor. “Southward Raporu” Şubat 1989 da yayınlanıyor.Temmuz 1988: MAFF-destekli bir çalışma, ufak- koyun-kuzu ve büyük-bas hayvan sakatat ve viranelerinden üretilen yüksek proteinli hayvan yemeğinin animal meal, BSE’nin “yegane muhtemel sebebi” olduğu neticesine varıyor. Bu tur “cannibalism” kendi cinsinden hayvan yiyen hayvan veya insan yiyen insan yasaklanıyor.Ağustos 1988: İngiliz tarım bakanı, John MacGregor, yalnızca akut BSE semptomları balanssızlık ve kramplar gibi sergileyen ineklerin telef edilmesi kararını veriyor. Diğer BSE-berişmiş veya bulaşabilecek hayvanlardan elde edilen etlerin satışı sürüyor. Bu zaman diliminde BSE test usulleri henüz yoktur.Ekim 1988: BSE’nin farelerden ineklere geçebileceği de bilimsel olarak kanıtlanıyor, böylece BSE’nin bir cinsten değişiğine geçebileceği de ispatlanmış halde iken, Southward Komiteyi, insanların BSE’ye yakalanabileceğinin muhtemel olmadığı görüşünde ısrar ediyor. Komisyon, koyunlarda görülen Scrapie hastalığı insanlar için hasarsız olan ile alakalı tecrübelere atıfta bulunuyor. Mamafih, komisyon, Şubat 1989 da yayınladığı raporunda “şayet bizim insanlara taşınabilirlik mevzusundaki görüş ve değerlendirmelerimiz doğru değil ise, bunun neticeleri en üst düzeyde korkunç olabilecektir” noktasına geriliyor. 1999 un sonuna dek, 55 şahsın da kendi hayatlarını yitirerek bulacakları gibi, bu komitenin değerlendirmeleri “yanlisti.”1988: Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere den büyükbaş hayvan ithalatını yasaklıyor.

“1989”

Ocak 1989: İrlanda, ilk BSE olayını açıklıyor.Şubat 1989: Southward raporu, insanlar için BSE tehlikesinin çok ufak olduğunu soyluyor. Fakat her nasılsa, ayni rapor, insanların hayvan iç uzuvları kapsayan bebek mamalarını satın almayı durdurmalarını nasihat ediyor. Margaret Thatcher hükûmetinin bu mevzudaki resmi açıklamaları riskleri göz arkasını etmeye ve bile “korkulacak hiç bir şey yok” iletilerini millete vermeye ki bu tavır takipçisi John Majör tarafından da benimseniyor devam ediyor. Trajik bir yanlış-karar.Temmuz 1989: EC European Community, 18 Temmuz 1988 den evvel doğmuş İngiliz ineklerin ve BSE-kuşkulu ineklerden doğmuş buzağıların ihraç edilmesini yasakliyor.1989: İngiliz hükümeti tüm kuşkulu ineklerin kitle halinde telef edilmesine karar veriyor. BSE tanısı konulan her inek için, besiciye hayvanin orijinal bedelinin yalnızca yüzde 50 si meblağında bir ödeme yapılıyor. Bir başka ölümcül yanlış-karar: bunun neticesinde da BSE lif ineklerden gelen etler harcayıcıya ulaşmaya devam ediyor. Bir sene sonra, hükûmet yüzde suratını ödemeye karar veriyor.Kasım 1989: İngiliz noropatolog Dr. Robert Perry tarafından BSE’nin insanlara bulaşabileceği keşfediliyor. İngiliz tarım bakanı John Gummer, yurtdışından gelen baskıya isteksizce breyin eğerek, büyükbaş hayvanlara ait iç uzuvların ihraç edilmesini yasaklıyor. İngiliz büyükbaş hayvan etinin tehlikesiz olduğunu ispatlamak için de, krizinin, TV de, içinde beyin bulunan bir hamburger yemesine izin veriyor.1989 un sonuna dek, 480 binin üzerinde BSE-kuşkulu inek kesiliyor ve sosis ve diğer et mahsullerine dönüştürülüyor.

“1990”

3 Şubat 1990: Bilim insanları BSE’nin bir inekten değişiğine aktarılabileceğini başarılı bir bicimde ispatlıyorlar. Beyin dokusunun bir ineğin beynine enjeksiyonundan sonra, hayvanin kanında BSE gözlemlenebiliyor.6 Mart 1990: Bir Avrupa Birliği EU kararnamesi “tüm BSE olaylarının bildirilebilir” olduğunu soyluyor.9 Nisan 1990: Avrupa Topluluğu EC, BSE içerebileceği düşünülen tüm İngiliz büyükbaş hayvan eti mahsullerinin ihracını yasaklıyor.24 Eylül 1990: Bir deneyde, BSE başarılı bir bicimde bir domuza aktarılabiliyor. “Et ve kemik yemeği MBM” hali hazırda domuzlara, tavuklara, hindilere ve balıklara veriliyor.1990: Jacques Delors altındaki Avrupa Komiteyi, İngiliz buzağılarının ihracını yasaklıyor, fakat her nasılsa, bu yasaklama daha sonra kısmen kaldırılıyor.1990: İngiltere de, her hafta, takribî 300 inek BSE ye tutuluyor. Bilim insanları hastalığın ağız yoluyla orally farelere geçebildiğini ispatlıyorlar.2 Kasım 1990: İsviçre ilk BSE olayını rapor ediyor. Bu, Avrupa kıtasında başka bir ülkeden ithal edilmemiş bir hayvanda görülen ilk BSE hadisesi oluyor. Uzmanlar, zengin proteinli prionlar kapsayan hayvan yemeklerinin bu hastalığın sebebi olabileceğini soyluyorlar.Aralık 1990: Avrupa Komiteyi, büyükbaş hayvan, koyun ve keçiler için hayvan yemeği kullanımını yasaklıyor.

“1991”

Şubat 1991: Fransa, ilk BSE olayını açıklıyor.Mart 1991: 1990 da konulan hayvan yemeği yasağından sonra doğmuş olan bir ineğe BSE tanısı konuluyor.1991: Medya raporları, Edesheim da bir dükkânda dayanakçı olarak çalışan Hildegard Onnen in Almanya’nın ilk BSE kurbanı olduğu güzergahındaki ol isyankarlığı kuvvetlendiriyor. Raporlar, can veren Hildegard in beyninde yapılan bir tahlil neticesinde Creutzfeldt-Jakob hastalığının tespit edildiğine dair iddialar getiriyor. Fakat bu iddialar sarihlik kazanmıyor.

“1992”

1992: Almanya, ilk BSE olayını keşfettiğini soyluyor. Bu inek, İngiltere den ithal edilmiş.1992: İngiliz mikrobiyolog Harash Nareng, bilinen semptomları bile henüz sergilemeyen büyükbaş hayvanlarda BSE’nin varlığını sınayabilen bir BSE testi geliştiriyor. Çok geçmeden, aldığı araştırma paraları kesiliyor ve 1994 te isini kaybediyor.1992: BSE epidemiyi İngiltere de had safhasına erişiyor. Her ay, 2500 den fazla inek bu hastalıktan oluyor. 1992 seneyi toplamı 37300 e varıyor.

“1993”

1993: On deneyler gösteriyor ki, BSE hastalığı, aralarında domuzların, keçilerin, koyunların, kedilerin, kopeklerin de bulunduğu 19 ayrı tur hayvana aktarılabiliyor, bulaşabiliyor.Mart 1993: İngiltere de BSE olaylarının sayısı düşüyor. Hükümet “İngiliz eti netlikle tehlikesizdir” söylemini sürdürüyor. Irki sene sonra, bu hastalığın insanlarda görülen formu olan “variant Creutzfeldt-Jakob vCJd” hastalığı patlak verecek.1993: Alman baytar Dr. Margit Herbst ve meslektaşı Dr. Kari Koester-Loesche, Schleswig-Holstein eyaletinin, Bad Bramstedt kasabasındaki bir çiftlikte 21 adet BSE-kuşkulu büyükbaş hayvan buluyorlar. Dr. Herbst, ortalığa çıkıp, bu vaziyetle alakalı kapsamlı bir araştırma/tahlil yapılması çağrısında bulunduktan sonra isini kaybediyor. Bir daha, bu hadise ile alakalı hiç bir şey duyulmuyor.1993: Avrupa Komitesinin tarım müsteşarı, Rene Steichen, Alman Sağlık Bakanlığına yazdığı bir mektupta “BSE olayı hakkında yapılacak her turlu millete acık kavga riskli olabilecektir. Her yeni kavga, EU genelindeki büyükbaş hayvan eti tüketimi üzerinde korkunç neticeler doğurabilecektir” diyor.

“1994”

1994: İngiliz mikrobiyolog Stephen Dealler, BSE ve CJD hastalıkları hakkında balaka kapsayan bir web-sayfası açıyor1994: Bilim insanları, BSE’nin ağızdan besleme yolu ile büyükbaş hayvanlara bulaştırılabileceğini ispatlıyorlar.1994: Almanya da Hristiyan Sosyal Birlik in sağlık bakanı Horst Seehofer, “insanlar üzerinde süregelen bu sorumsuz deneye bir son vermek üzere,” İngiliz büyükbaş hayvan etinin ithalatına yasaklama getirilmesini istiyor. Fakat diğer EU bakanları bu yasaklama kararına uymuyor.27 Haziran 1994: EU, geviş getiren hayvanlar için, diğer memeli hayvanların her turlu dokusundan üretilen yemeklerin kullanımını yasaklıyor.1994: Almanya da, Rhineland-Palatinate eyaletinin çevren bakanı, sosyal demokrat Klaudia Martini, İngiltere den et ithalatının acilen durdurulması çağrısında bulunuyor. Diğer bir kaç Alman eyaleti meclislerinden, İngiltere den ithal edilmiş canlı ineklerin kesiminin yasaklanması için bir yasa çıkarıyorlar. Fakat Seehofer bu kararı iptal ediyor.

“1995”

Mayıs 1995: 19 yaşındaki Stephen Churchill, “vCJD” den oluyor ve böylece, BSE’nin İngiltere deki ilk kurbanı oluyor. Annesi Dorothy Churchill, bu hadisenin örtülmesine karşı savaşımını başlatıyor. Creutzfeldt-Jakob hastalığının normal turu, 55 ve daha yukarıya yastaki insanlarda seyrek olarak görülmektedir.1995: BSE suratından bu sene içinde iki olum daha rapor ediliyor. Edinburgh, İskoçya’daki CJD Enstitü su patoloğu, James Ironside, can verenlerin beyinlerinde yaptığı tahlil neticesinde, normal Creutzfeldt-Jakob hastalığındakinden tümüyle değişik olarak, bunlarda olağandışı bir süngerimsi çürümenin kollandığını bildiriyor ve beynin tüm nöronlarını yıkım eden bu yeni turu “variant CJD” olarak isimlendiriyor.1995: Alman sağlık bakanı Horst Seehofer, İngiltere den ithal edilmiş olan 5000 ineğin telef edilmesini istiyor. Eyaletler bu isteme, “böyle bir uygulamaya gidilmesinde rastgele bir legal dayanak bulunmadığı” mazereti ile karşı çıkıyorlar. Bir grup uzmanın ihtarlarına karşın, Hristiyan Demokrat Birliği ne üye Alman tarım bakanı, Jochen Borchert, İngiliz etine uygulanacak ithal kısıtlamasının uygulanmasını geciktiriyor. İngiliz sağlık bakanı, Stephen Dorrell, “büyükbaş hayvan eti tehlikesizdir” kampanyasını başlatıyor ve uzmanlar tarafından derlenmiş kritik bir raporun yayınlanmasını 7 ay geciktiriyor.Kasım 1995: İngiliz tarım bakanlığı yetkilileri, Spongiform Encephalopathy Danışma Komisyonu SEAC ne, BSE-tehlikeyi taşıyan asap dokusu ve iç uzuvlar gibi maddelerin hayvan yemeği imalinde kullanımına getirilen 1988 tarihli yasaklamaya sıkı sıkıya uyulmadığını bildiriyor. Kurul yetkilileri ise bunun, yasaklamanın konulmasından 6 sene sonra bile, hala, BSE-kuşkulu et mahsullerinin insanların beslenme zincirine girebilir olduğu anlamına geldiğini soyluyor. Danışma kurulunun başkanı “korku içinde kaldığını” soyluyor.

“1996”

Mart 1996: İngiltere de 8 genç beşerine vCJD ye tutulmuş olduğu söyleniyor. Danışma komisyonu, hastalığının en muhtemel sebebinin, prion bulaşık büyükbaş hayvan eti tüketimi olduğunu soyluyor ve hükümeti ciddi bicimde uyarıyor.15 Mart 1996: İngiltere başbakanı John Majör, bir kaç sene boyunca palavra söylemesinin ardından, ilk defa olarak, milletin önünde, BSE ile vCJD den mustarip insanlar arasında bir ilinti olduğunu itiraf ediyor. EU dan mali destek arz ediyor. Bu noktaya dek İngiltere de vCJD den en az 10 birey olmuş bulunuyor.27 Mart 1996: Harcayıcıları gözetmek için, Avrupa Komiteyi, İngiltere orijinli büyükbaş hayvan, büyükbaş hayvan eti ve de hayvan yemeği için, tüm dünya bazında, ihraç yasağı getiriyor.Nisan 1996: EU, İngiltere’nin 30 aydan daha yaslı olan tüm ineklerini takribî 4 milyon hayvan telef etmesini emrediyor.21 Haziran 1996: Floransa’daki İtalya EU doruğunda, devlet ve hükümet başkanları, ihraç yasağının kısmen kaldırılmasına karar veriyorlar.18 Temmuz 1996: Çıkarılan bir EU memorandumu “hayvan yemeği imalinde kullanılacak her cinsten hayvan artıklarının, tüm prionları BSE virüsleri öldürebilmek için, 133 C de 20 dakika sure ile 3 bar basınç altında pişirilmesini” tarif ediyor.27 Kasım 1996: Epidemiyologlar, yeni vCJD olaylarının infections sayısının senede bir kaç suratı bulacağını varsayım ediyor ve tepe noktasına 2003 senesinde erişileceğini soyluyorlar.1996: Alman tarım bakanı, Jochen Borchert “Alman eti büyükbaş hayvan tehlikesizdir” diyor. Bu cümlenin yanlış olduğu 3 sene sonra ispatlanıyor. Almanya, BSE den muaf değildir. Mikrobiyolog, Profesör Richard Lacey, BSE neticesinde, 2010 senesine dek, dünyada 500,000 vCJD kurbanı olabileceğini soyluyor.

“1997”

1997: 3 İsviçreli bilimci, Prionics plc işletmesini kuruyor. Bu firma, BSE’nin ilk semptomlarının görülmesinden bile evvel emin bicimde hastalığı teşhis edebilen süratli bir BSE test prosedürünü pazarlıyor.Ocak 1997: Alman hükümeti, İngiltere, Kuzey İrlanda ve İsviçre den ithal edilmiş tüm büyükbaş hayvanların acilen telef edilmesini öngören bir kararname çıkarıyor.18 Şubat 1997: BSE’yi inceleyen bir kurul, Avrupa Komitesini, EU Bakanlar Konseyini ve İngiltere’yi, BSE krizini ciddi bicimde yanlış ele almış olmak ile yargılıyor. Avrupa Meclisi, Avrupa Komiteyi nu güvensizlik oyu vermek ile tehdit ediyor.Mart 1997: Alman tarım bakanlığı, BSE den korunma mevzusunda ikinci bir kararname çıkarıyor.3 Temmuz 1997: EU komiteyi, 1600 ton büyükbaş hayvan etinin İngiltere’den yasadışı yollar ile ihraç edilmiş olduğunu keşfediyor.1997: Newbury’daki İngiltere Baytarlık Enstitü sunun bilimcileri, ilk defa olarak, Nature mecmuasında, BSE’nin insanlara bulaşabileceğini yayınlıyorlar.1997: İsçi partisinden Tony Blair genel tercihleri kazanıyor ve İngiltere deki BSE skandalının derinlemesine araştırılacağı lafını veriyor.Ağustos 1997: Hamburglu bir tüccar, İngiltere orijinli, bir parti büyükbaş hayvan eti ithal ediyor. Polisin müdahalesinden çok evvel, etin büyük kısmi sosis imalinde kullanılmış ve Almanya genelinde satılmış bulunuyor.Eylül 1997: İngiliz bilimciler vCJD hastalığının “insan BSE” si olduğunu teyit ediyorlar. BSE hastalığının 2002 den sonra ortadan kalkacağı yolundaki iddia, bu hastalığın irsiyetsel olmasının keşfedilmesi ile çürütülmüş oluyor.Ekim 1997: Belçika, ilk BSE olayını rapor ediyor.Aralık 1997: Amerikalı nörolog Stanley B. Prusiner, yeni bir patojen olan prionları keşfettiği için, Nobel tip mükâfatını kazanıyor. Virüs veya bakteri olmak yerine, prionların, oldukça karışık protein yapıları olduğu ortaya çıkıyor. Bunların, BSE ve CJD den mesul oldukları düşünülüyor.

“1998”

1998: Bir hekim ve bir BSE komitesinin daha önceki başkanı olan David Tyrelle, BSE’nin patlamasından itibaren yemek yeme alışkanlıklarında bir farklılık yapıp yapmadığı soruluyor. Cevabı: “Gerçeğinde şimdilerde daha çok dana eti yiyorum, çünkü bunlar simdi daha ucuz.”Mart 1998: Lord Nicholas Phillips tarafından başı çekilen bağımsız bir BSE komiteyi heyetti. Araştırmalar iki sene sürecek.23 Nisan 1998: EU, BSE için süratli test usullerini uygulamaya alıyor.25 Kasım 1998: EU komiteyi büyükbaş hayvan eti üzerindeki ihraç yasağını iptal ediyor, fakat uzmanlar bu evrede bunun için bütün lüzumlu şartların sağlanıp sağlanmadığı mevzusundaki son laflarını söylemediler.1998: Leicestershire in Queniborough kentinde 3 birey vCJD den oluyor. vCJD ilintili vefatların toplamı böylece 37 ye erişiyor.

“1999”

23 Haziran 1999: EU, İngiltere den büyükbaş hayvan eti ihracatının yine 1 Ağustos 1999 dan itibaren başlaması için izin veriyor.Ağustos 1999: Amerika Birleşik Devletleri, 1980 ile 1997 tarihleri arasında İngiltere de 6 aydan fazla yasamış insanlardan kan bağışı yapılmasını yasaklıyor.29 Ekim 1999: Eksperlerden oluşan bir EU komiteyi, İngiliz etleri hakkındaki Alman ve Fransız kaygılarının yersiz olduğunu açıklıyor. İngiltere, kendisinden yapılacak ithalat üzerindeki yasağın tümüyle kaldırılmasına hazırlanıyor.Kasım 1999: Mainz’daki Alman bilimciler, ilk defa, yasayan bir inekte BSE ve yasayan bir insanda vCJD hastalığının varlığını kanıtlamayı başarıyorlar.

“2000”

Şubat 2000: Danimarka, ithal edilmemiş bir inekte, ilk BSE olayını keşfediyor.5 Haziran 2000: EU, süratli test usullerinin 1 Ocak 2001 den itibaren gerekli yakalanacağını açıklıyor. Nokta teftişleri spot checks sadece çiftliklerde can veren veya tutum bozuklukları sergileyen hayvanlar için gerekli oluyor.Ağustos 2000: Fransa da Haziran 2000 den bu yana inekler üzerinde kitle halinde testler yapılıyor yayınlanan raporlar BSE olaylarının çoğaldığını gösteriyor.1 Eylül 2000: Büyükbaş hayvan etlerinin etiketlenmesi hakkında bir EU kararnamesi çıkarılıyor. Harcayıcılar, bu andan itibaren hayvanin nerede kesildiğini ve islendiğini yaftadan görebilecekler, fakat hayvanin nerede doğmuş ve yetiştirilmiş olduğunu bilemeyecekler. Buna ek olarak, bu etiketleme kararnamesi sosis gibi mahsullere uygulanmayacak. Harcayıcıyı koruma grupları, bu kararnameyi komik olarak niteliyorlar.Eylül 2000: Hekimler, bebeklerin henüz ana rahminde iken vCJD kapabilme riski mevzusunda ihtarlar yapıyorlar.15 Eylül 2000: BSE ve vCJD’nin kan ve kan mahsulleri aracılığıyla da bulaşabildiği teyit ediliyor.22 Ekim 2000: Münihli sosyolog Kerstin Dressel tarafından yapılan bir çalışma, İngiliz hükümetlerinin seneler boyu, sistemli olarak, BSE araştırmalarını yasakladığını ve sansürlediğini ortaya çıkarıyor. Suddeutsche Zeitung adlı Alman gazetesi ile yaptığı bir müzakerede, Dressel; “Hükümetler, bilimsel komisyonları sıklıkla, kendi siyasi seçimlerini, sanki bilimsel reellere dayanır olma havasına büründürmek için kullandılar” diyor.23 Ekim 2000: Alman et pazarlama ajansı CMA, Alman büyük ve ufakbaş hayvan eti mahsullerinin Berlin metrosunun duvarlarındaki büyük bülten panolarında reklamını yapmayı sürdürüyor: “Çiftlikderi tezgâha kadar nitelik hakimiyeti” gibi sloganlar ile. Fakat her nasılsa, CMA tarafından onaylanmış bir damga veya yafta bile etin BSE için test edildiğinin garantisi değil.26 Ekim 2000: Lord Phillips altında sürdürülen BSE araştırmasının raporu ortaya çıkıyor ve Internet te yayınlanıyor. 16 ciltlik rapor, BSE krizinin John Majör ve Margaret Thatcher in muhafazakâr hükûmetleri tarafından ele alınışına dair ciddi bir tenkit kapsıyor. Rapor, yetkili ve alakalıların, sıklıkla, kriz sırasında siyaset ve çözümlerin kurulması ve yerleştirilmesinin düşünülmesinde bile lüzumlu etkin efor ve enerjiye sahip olmadıklarına, bu gidişatın da, alınan tedbirlerin bereketliliğini ve aktifliğini düşürdüğüne işaret ediyor.28 Ekim 2000: BSE raporu şiddetle tenkit etiliyor; sıradan, yanılgılı ve hatta isin üstünü örtme mevzusunda bir teşebbüs olduğu konuşuluyor. Amerikan, “Çılgın-Dana Web Sayfası” soruyor: “27 milyon sterline 38.8 milyon USD mülk olan bir tahlilden sonra kim yazabilir ki; Ağustos 1988 de yürürlüğe girmiş olan telef ve geri-ödeme siyasetinden sonra, BSE-berişmiş hayvanlardan gelmiş tek bir doku parçası bile insan besinine girmemeliydi? “31 Ekim 2000: İngiliz Besin Güvenliği Ajansı, Avrupa Kuruluna, tüm hayvanlar için, hayvan ve kemik yemeği animal & bone meal kullanımının yasaklanması için karar alınması çağrısında bulunuyor. Bu, “hayvan cannibalizm”i üzerindeki yasaklamanın, BSE’nin daha fazla yayılmasını önleyeceği düşünülüyor. Bu başvuru, 10 sene gecikmiş halde. Almanya da, hayvan artıkları kapsayan hayvan yemeklerinin yasaklanması ise, bir EU kararnamesi üzerine, 1994 te yürürlüğe girmişti.Ekim 2000: vCJD’nin sadece genç insanlar için risk oluşturacağı güzergahındaki kuram, İngiltere, North Yorkshire da 74 yaşında bir adamın can vermesiyle çürütülmüş oldu. Ekim ayinin sonuna dek İngiltere de bu hastalıktan can verenlerin toplamı 84 e erişmiş oluyor.Kasım 2000: Blair hükümeti, geçmiş 10 senede harcanan büyükbaş hayvan eti mahsulleri suratından, bu hastalıktan can verecek olanların sayesinin 136 bin ortamında olabileceğini varsayım ediyor.14 Kasım 2000: Fransa Başbakanı Lionel Jospin, hayvan eti ve kemik yemeğinden yapılan hayvan yemeklerinin tümünün yasaklanmasını istiyor. Et satılan banko ve tezgâhlardan kemikli steakler kaldırılıyor.15 Kasım 2000: Alman tarım bakanlığı “hayvan yemeklerinin” animal meal hâlihazırda domuz, tavuk, hindi ve balıklara verilebileceğini soyluyor. Bakanlık, hayvan yemeğinin geviş getirmeyen hayvanlara verilmesinin mikrobiyolojik ve sağlıklı acıdan tehlikesiz olduğunu açıklıyor.Kasım 2000: Sosyal Demokrat, Alman tarım bakanı, Karl-Heinz Funke “Alman etleri tehlikesizdir” diyor.17 Kasım 2000: Fransız vCJD kurbanlarının akraba ve yakınları, Fransa ve İngiltere hükûmetleri ile birlikte Avrupa Komiteyi nu, “besin zehirlenmesi” ile duruşmaya varıyorlar. Bunların avukatları, bu mevzuda otorite sahibi olanların, BSE’nin ortaya çıkmasını takip eden 10 sene içinde 1986-1996 hastalıkla savaşmak için hiç bir şey yapmadıkları yargılamasını getiriyor.22 Kasım 2000: EU tarım bakanları, çılgın dana hastalığı için uygulanacak test usullerinin 1 Ocak 2001 tarihinden itibaren tehlikeli olabilecek tüm büyükbaş hayvanlara genişletilmesi noktasında uyuşuyorlar. Temmuz 2001 den itibaren ise, bu testlerin 30 aydan daha yaşlı ve “sağlıklı” olarak kesilmiş tüm hayvanları da içine alacak bicimde genişletilmesi mevzusunda uyuşuyorlar. Fakat ineklerin büyük çoğunluğu henüz iki yaşına gelmeden kesildiğinden, bu hayvanlar da Temmuz 2001 de başlayacak testlerin kapsamı dışında kalacak. Bakanlar, hayvan yemeği kullanımının tümden yasaklanması ve de tüm hayvanların test edilmesi mevzusunda anlaşmayı başaramıyorlar.22 Kasım 2000: İspanya, ilk BSE olayını açıklıyor. İngiltere dışındaki, BSE’li ineklerin toplam sayısı 1573 e erişiyor.24 Kasım 2000: Her şeyden sonra, Almanya da BSE-muaf bir yer değil. Schleswig-Holstein’daki bir çiftlikte bir inekte BSE görülüyor. Bu inek 1996 da bu eyalette doğmuş ve burada yetiştirilmiş. Çiftlik sahiplerine göre, hayvan artıkları kapsayan hayvan yemeği hiç kullanılmamış. Bu inekten elde edilen etin hiç bir harcayıcıya erişmediği söyleniyor.25 Kasım 2000: Almanya, İngiltere ve Kuzey İrlanda da 1980 ile 1996 seneleri arasında 6 aydan fazla yasamış insanların kan bağışı yapmalarını yasaklıyor.27 Kasım 2000: İkinci defa yapılan bir BSE testi, Almanya’nın, ilk BSE olayını doğruluyor. Federal ve eyalet yetkililerinden oluşan bir kurul, hayvan artıklarından üretilmiş yemeklerin kullanımının yasaklanmasını nasihat ediyor. Buna ek olarak, hükümet hayvan yemeğinin ithal ve ihracı mevzusunda bir yasak getirilmesini planlıyor.28 Kasım 2000: Hayvan artıkları kapsayan besinlerin hayvanlara verilmesi mevzusundaki genel yasaklama kararı geciktiriliyor. Alman tarım bakanı Karl-Heinz Funke acil bir kararname çıkartılması için hiç bir legal dayanak bulunmadığını soyluyor. Fakat hayvan besini sanayicileri ile hayvan yemeği siparişlerinin karşılanmasının acilen durdurulması mevzusunda anlaşmaya varılıyor.29 Kasım 2000: Alman meclisi, hayvan artıkları kapsayan hayvan yemeklerinin kullanımının ve ihracının yasaklanması mevzusundaki bir teklifi tartışmaya acıyor. Yasaklamayı ihlal edenlere 50 bin DM meblağında bir ceza verilmesi öngörülüyor. Tarim bakanı Funke, hayvan yemeklerinin tahribinin bile senede 1 milyar DM a yakın bir meblağa ulaşabileceğini soyluyor.30 Kasım 2000: Alman meclisindeki Bundestag tüm partiler, hayvan artıkları kapsayan hayvan yemeklerinin kullanımının yasaklanmasına destek verecekleri sinyalini veriyorlar. Avrupa Komiteyi, EU-genelinde, 1 Ocak 2001 den itibaren, ineklere, domuzlara, tavuk ve hindilere, et ve kemik yemeği kapsayan besinlerin verilmesinin yasaklanmasını öneriyor.1 Aralık 2000: Almanya da, Bundesrat eyaletleri milli bazda temsil eden politik uzuv hayvan artıkları kapsayan yemlerin, hayvanlara verilmesini yasaklayan da sâriyi onaylıyor, bu yasak ertesi günden 2 Aralık 2000 itibaren yürürlüğe giriyor. Bundesrat, Alman hükûmetinden EU’yu, Avrupa-çapında İngiliz etlerinin yasaklanması mevzusunda itici efor olmasının istenmesi kararına varıyor. Bu arada, Almanya da büyükbaş hayvan eti satışlarında yüzde 50 ortamında bir eksilme görülüyor.