Uykusuzluk Yaşam Balansını Bozuyor…

Nöroloji Uzmanı Mehmet Yavuz, Türkiye’de 5 milyon bireyin uyku problemi olduğunu söyledi. Yatamayan bir insan bereketsiz, geçimsiz, asaplı ve hassas olabildiğini belirten Dr. Yavuz, uykusuz insanların olasılıklarının da yüksek olduğunu, trafik kazalarının pek çoğunun uykusuz direksiyon başına geçmekten kaynaklandığına dikkat çekti. Dr. Yavuz, sıhhatli bir uyku için neler yapılması gerektiğini anlattı.

Uyku, insan ömrünün neredeyse üçte bcerahati içeren ve organizmanın dinlenmesi ve kendini yenilemesi için lüzumlu bir gereksinim. Beynin de dinlenmek için uykuya lüzumu vardır. Bazı bireyler uykunun boş yere tüketilmiş bir zaman olduğunu düşünür. Hatta az yatmakla iftihar eten çok insan vardır. Bu bireyler ‘yaşamımı yatarak mı geçireceğim’ derler. Hâlbuki bu düşünce ‘yaşamımı fazla oksijen harcayarak mı geçireceğim’ suali kadar yanlıştır. Oysa sıhhatli ve mutlu yaşamamız için olmazsa olmazlardan bir vaziyettir uyku.

Uykusuzken kusur yapma olasılığı yüksektir

“Genel olarak insanların yeterince yatamaması, ruhsal ve fiziksel pek çok meseleye yol açabilir” diyen hekim Mehmet Yavuz, yatmanın; su içmek, yiyecek almak gibi insan yaşamının olmasa olmazlarından olduğunu vurguladı.

Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz’a göre, yatamayan bir insan bereketsiz, geçimsiz, asaplı ve hassas olabilir. Uykusuz insanların kusur yapma olasılıkları yüksektir. Trafik kazalarının pek çoğunun da uykusuz direksiyon başında olmaktan kaynaklandığına işaret eden Dr. Yavuz şunları dile getirdi: “Uykusuz insanın beyini, kendi bakımını yeterli derecede yapamaz, bu da yanılgılara sebep olur. Uyku o denli ehemmiyetli ki, pek çok işlevimizi tesirler. Bu sebeple uyku vakitlerini eksiltmek bilinç, akıl, beceri gibi faaliyetlerimizde gerilemeye yol açabilir. 14 gün uykusuz bırakılan farelerin can vermesi, uykunun ehemmiyetini kavramak için yeterli olabilir. Uykusuz kalan insanların belli bir vakit sonra bilinç kaybı yaşadıkları da bilinmektedir.”

Uykunun safhaları…

Dr. Mehmet Yavuz, uykunun düzeyleriyle alakalı da balaka verdi. Yavuz’un belirttiğine göre sıhhatli bir uyku, rüya görülen REM ve görülmeyen yarıyıl non-REEM diye ikiye dağılır. Rüya görülmeyen uykunun da iki cinsi var: Yüzeyel ve derin uyku.

Yatağa girip yattığımızda evvel yüzeyel uykuyu yaşarız, sonra giderek derin uykuya geçeriz. Derin uykunun bir yerinde evvel rüya görülen, sonra tekerrür rüya görülmeyen uykuya geçeriz. Sabaha kadar yüzeyel-derin-rüya görülen uyku kutuları 3–4 defa yinelenir. REM uykusunda zekâmız derlenir, beynimiz dinlenir. Uykunun öbür safhalarında da bedenimiz dinlenir. Şayet uykuyu kesintiye uğratan bir sebep varsa uyku hep yüzeyel uyku yarıyılında kalabilir. Başka Bir Deyişle derin uyku ve REM uykusu beceriksiz kalır. Bu da bedenimizin ve aklımızın dinlenmemesine yol açar. Talebelere önerim şu: İmtihanlarınıza çalışmayı son geceye bırakmayın gece 4′ e kadar oturup ertesi gün imtihana girerseniz yeterli REM yarıyılı uykusu yaşanamayacağı için başarısız olunabilir. Bu surattan özellikle imtihan evvelinde uykuya çok dikkat edilmelidir.

Ne kadar yatmalıyız?

Genel olarak yetişkin insanlar günde 4–11 saat arasında değişen zamanlarda uyur. Yeni doğan bebekler 18 saat, mektep çağı evveli çocuklar 12–13 saat yatarlar. Hakikatinde ergenlik yarıyılının sonuna kadar uyku gereksiniminde eksilme olmaz. Beynin bilme sürecinde uykudan bırakılmaması gerektiğinin altını çizen Dr. Mehmet Yavuz, “Zira bilmek, beyinde birtakım asapsal bağlantıların kurulması ve sürdürülmesi demektir. Bu sürecin doğru olması için uyku gerekir. Uyku meseleyi olanlarda bellek bozukluğu, çocuklarda ise bilme güçlüğü olur. Yaşı biraz ilerlemiş insanlarda uyku vaktinin eksilmesinin sebebi, yeni bir şeyler bilmekten bırakmış olmalarıdır.” diye konuştu.

Horlayanlar nitelikli uykudan yoksundur

Uykuda horlama problemi yaşayan insanların nitelikli uykudan yoksun kaldıklarını belirten Dr. Yavuz, bu surattan bu şahısların gündüzleri de sık sık uyku hamleleri ile karşılaştıklarını söyledi. Dr. Yavuz, “Gündüzleri olur olmadık yerlerde şekerleme yapan şahısların çoğu, uykuda horlayan insanlardır.” dedi.

Fazla uyku da mesele

Mehmet Yavuz’a göre, nasıl ki uykusuzluk ehemmiyetli bir meseledir, fazla geçime de aynı biçimde günlük yaşamı etkileyen ehemmiyetli bir problem… Fazla uyku Narkolepsi vaziyetinde de şahısların iş ve sosyal yaşamları negatif etkilenir. Bu insanlar çalışırken ya da vasıta kullanırken muhtelif risklerle karşılaşabilirler. Neyse ki, bugün artık fazla uykunun ilaçlarla rehabilitasyonu muhtemel…

En fazla ne kadar uykusuz kalınabilir?

Banalde 2–3 günden itibaren uykusuzluk beyin işlevlerini bozmaya başlar. Hiç yatmama rekoru 11 gündür. Klasik sıhhatli bir birey, 48 saatlik bir uykusuzluk yarıyılından sonra ayakta bile yatmaya başlayabilir.

Sıhhatli bir uyku için nelere dikkat edilmeli?

Dr. Mehmet Yavuz, sıhhatli bir uyku için dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıraladı:

— Çok aç ya da tok olmamak,

— Kafeinli, içkili, kolalı meşrubatlardan ve tütün kullanımından sakınmak,

— Kumpaslı egzersiz yapmak, ancak akşam saatlerinde coşku oluşturacak etkinliklerden sakınmak,

— Uyku gelmeden yatağa girmemek,

— Yatak odasında başka rutin işler yapmamak, yatamadığında yatmaya çabalamamak, yataktan ve yatak odasından çıkarak başka bir yerde zaman geçirip uyku gelince yatağa dönmek. Kitap okumak bunların dışındadır.

— Ne kadar yatılırsa yatılsın sabah belirli bir saatte kalkmak,

— Gündüzleri yatmamak ve yatak odasını ses, ışık, ısı güzergahından izole etmek,

Dr. Mehmet Yavuz, ayrıca şu nasihatlerde de bulundu:

— Aerobik egzersizler yapmayı alışkanlık haline getirmek gereklidir. Gününüzün belirli bir bvefatını bu egzersizlere ayırın. Belirli bir vakit egzersiz yapmak genelde geceleri rahat bir biçimde yatmanız için yeterli olabilir

— Uyumadan evvel fazla sıcak olmayan, ılık bir banyo yapmak adalelerinizi hafifleterek yatmanıza basitlik sağlayabilir.

— Şayet adale sızılarınız ve adale spazmlarınız varsa ve bu sebeple yatamıyorsanız, şerbetçiotu Humulus lupulus bitkisinin çaylarını içebilirsiniz. Bira üretiminde kullanılan bu bitki, binlerce yıldır yatıştırıcı ve hafifletici olarak kullanılmaktadır. Aynı biçimde ıhlamur çayı da yatmanıza dayanakçı olabilir.

— Odanız karanlık, rahat ve suskun olsun. Işık ve ses, uyku kaçırır. Yatak odanızda TV ve bilgisayar bulundurmayın. Odanızın sıcaklığı optimum derecelerde olması zorunludur.

Evcil hayvanınız varsa odanıza almayın!

— Yatmadan evvel ağır yemekten kaçının, ama aç da uyumayın. Bazı besinler uykuya dalmanıza dayanakçı olur. Süt, ton ve kalkan balığı, enginar, badem, yumurta, şeftali, ceviz, kayısı, kuşkonmaz, yulaf, patates ve muz yatmanızı kolaylaştırabilir.

— Gece televizyon başında sakın şekerleme yapmayın. Şekerleme uyku disiplininizi bozabilir.

— Evcil hayvanınız varsa, odanıza almayın. Kedi ve köpeğiniz sizinle mi uyuyor?

Demek ki uykusuzluğa davetiye çıkarıyorsunuz demektir.

— Sıhhatli bir şahıs, uykusu gelip yatağa gittiğinde vasati 5 ile 15 dakika arasını yatar. Bu vakit, günün şartlarına göre değişebilir. Misalin bitkin veya yeisli iseniz uykuya geçmeniz daha uzun sürer. Şayet uykuya dalmanız yarım saati aşıyor ve bu gidişat sık sık yineliyorsa, uykusuzluk probleminiz var demektir. Bu vaziyette artık profesyonel takviye almanızın zorunludur.

Dr. Mehmet Yavuz

Nöroloji Uzmanı