Su İçmeyi Beğenmiyoruz, Tuza Bayılıyoruz

Genetik faktörler, kullanılan ilaçlar, noksan su içmek… Böbrek taşlarının yaradılışına pek çok etmen yol açsa da, harcanan besinlerin cinsi de ayrı bir ehemmiyet taşıyor. Misalin kilo vermek için uygulanan hayvansal proteinden zengin, karbonhidratdan düşük perhizler böbreklerde taş yaradılışını basitleştiriyor!

Cemiyetler arasında değişiklik göstermekle birlikte genellikle her 10 bireyden bkocaman, hayatı boyunca en az 1 defa böbrek taşıyla alakalı bir mesele yaşıyor. Çok farklı rakamda, büyüklükte ve yapıda olan böbrek taşları idrar akışına mani olmuyorlarsa sızıya yol açmıyor. Ancak özellikle aniden oluşmuş ve idrar yollarını tümüyle tıkayan böbrek taşları ‘doğum sancısından’ bile makûs olarak tarif edilen şiddetli sızılara neden olabiliyor. Bevliye Uzmanı Prof. Dr. Sinan Zeren, böbrek taşlarının yaradılışında genetik faktörler, noksan akışkan tüketimi ve kullanılan bazı ilaçlar gibi pek çok faktörler rol oynasa da, bazı besinlerin fazla harcanmasının da ayrı bir ehemmiyet taşıdığına dikkat toplayarak, “Misalin kilo vermek için uygulanan yüksek proteinli, düşük karbonhidratlı perhizlerde alınan yüksek hayvansal proteinler taş yaradılışını basitleştiriyor. Zira idrarda kalsiyum, oksalat ve ürat atılımı artıyor ve idrardaki gözetici madde sitrat eksiliyor. Dolayısıyla özellikle bünyesi böbrek taşı yaradılışına yatkın olan bireylerin beslenme stillerine ayrı bir önemsemeleri gerekiyor” diyor!

Doğru beslenin, böbrek taşını önleyin

Beslenme alışkanlıklarına dikkat edildiği takdirde böbrek taşlarının oluşma veya mevcut taşların büyüme tehlikeleri azaltılabiliyor. Böbrek taşlarının yapısında bulunan kalsiyum, oksalat, ürat ve sistin gibi maddelerin bir kısmı beden içinde üretilirken, bir kısmı da beslenme yoluyla alınıyor. Bu maddeler fazla ölçülerde alındıklarında idrarla atılırken idrar yollarında kristaller halinde çökebiliyor. Alınan akışkanın noksan olması ve bunun neticesinde idrarın daha yoğun hale gelmesi de bu çökme vakasını basitleştiriyor. Dolayısıyla bünyesi böbreklerde taş yaradılışına uygun olan bireylerin bu maddeleri kapsayan besinleri harcarken dikkatli olmaları gerekiyor. Ayrıca idrar yollarında taşların çökmesine mani olan sitrat gibi maddelerden zengin besinlerin ise bütün aksine tüketiminin çoğaldırılması da böbrek taşlarının yaradılış tehlikesini büyük oranda eksiltiyor.

Neler Yemeli, Nelerden Sakınmalı?

Kalsiyum, oksalat, ürat, sistin… Böbrek taşları birçok değişik maddeden oluşabiliyor. Dolayısıyla böbrek taşlarının yaradılışının önlenmesinde tesirli olabilecek besinleri harcamak için öncelikle bedende oluşan taşın cinsini bilmek gerekiyor. Bevliye uzmanı Prof. Dr. Sinan Zeren, taşların özelliklerine göre beslenme alışkanlığında dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıralıyor:

• Protein tüketiminde fazlaya kaçmayın: Kırmızı et, sakatat, tavuk ve deniz mahsulleri gibi hayvansal proteinlerin fazla harcanması böbrek taşı yaradılışını tetikliyor. Bu cins hayvansal proteinleri fazla harcayanların idrarlarında kalsiyum, oksalat ve ürat gibi maddelerin ölçüyü çoğalırken taş yaradılışı için gözetici bir madde olan sitratın ölçüyü eksiliyor. Bu sebeple kilo vermek için yapılan yüksek proteinli, düşük karbonhidratlı perhizler taş yaradılışını basitleştiriyor.

• Kalsiyumu kısıtlamanıza gerek yok: Taşların büyük kısmı kalsiyum kapsıyor olsa da perhizdeki kalsiyum alımının kısıtlanması oksalatın bağırsaklardan daha fazla emilimine yol açarak taş yaradılış riskini çoğalıyor. Bu sebeple yemekler sırasında süt, peynir ve yoğurt gibi kalsiyumdan zengin besinlerin makul ölçülerde tüketimi tehlikeyi çoğaldırmadığı gibi beraberinde oksalattan zengin besinler de yeniyorsa tehlikeyi eksiltiyor.

• Oksalattan zengin besinleri miktarlı harcayın: Taşların büyük bir çoğunluğu aynı zamanda oksalat kapsıyor. Ispanak gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, bamya, çilek, domates, armut, kuruyemiş, çay, kahve ve çikolata gibi birçok gıdanın içinde bol ölçüde bulunan oksalat maddesi ayrıca beden içinde de üretiliyor. İdrarla atılan oksalatın yüzde 10-15 den daha azı perhizle alınan oksalat olduğu için bu mevzuda katı bir perhiz yapmaya gerek yok. Ancak bu cins gıdaların makul ölçülerde harcanmasında fayda var.

• Tuzluğu sofradan kaldırın: Fazla tuzlu beslenenlerde de idrarla kalsiyum atılımı artıyor. Kalsiyum idrarla atılırken idrar yollarında çöküp böbrek taşlarına neden olabiliyor. Bu sebeple bedeniniz taş yaradılışına yatkınsa tuz tüketimini kesinlikle eksiltmeniz, fazla tuzlu besinlerden sakınmanız, yemeklerin içinde bulunan makul orandaki tuzla kanaat etmeniz gerekiyor. Özet olarak, günlük tuz alımınız 2.5 gramı, başka bir deyişle takribî yarım çay kaşığını geçmesin.

• Limon ve portakal suyu için: Özellikle idrardaki sitrat maddesi taş yaradılışına karşı gözetici tesire sahip bir madde. Limon ve portakal suları sitrattan zengin meşrubatlar oldukları için bu meşrubatları kumpaslı olarak harcamanızda verim var.

Bol bol su için

Alınan akışkanın noksan olması idrarın daha yoğun hale gelmesine, bunun neticesinde da kristallerin idrar yollarında çökmesine yol açabiliyor. Bu sebeple böbrek taşlarının yaradılışına mani olabilmek için öncelikle bol su içme alışkanlığı edinmelisiniz. Bunun için de idrar ölçüsünün 1,5-2 litreyi bulmasına ve idrar renginizin su gibi olmasına yetecek kadar su harcayın. Bol su içmek aynı zamanda taşların düşürülmeye çalışıldığı süreçte büyük ehemmiyet taşıyor. Ne kadar çok su kapsa ve idrar üretirseniz taşın düşürülmesine o kadar çok katkı sağlarsınız.