Kanser Nedir?

Akut Lösemiler

Akut lösemide, kemik iliğinde olgunlaşmamış kan hücreleri süratli bir biçimde üretilmekte ve neticede sağlıklı-basmakalıp kan hücrelerinden rakamca daha fazla hale gelmektedirler. Bu anormal hücreler diğer uzuvlara da dağılarak, uzvu işlevlerini yapamaz hale getirebilirler. Akut lösemilerin sınıflandırılması temel olarak olgunlaşmayan hücrelerin tipleri temel alınarak yapılır:

Akut Lenfoid Lösemi ALL : Basmakalıpta lenfosit ismi verilen olgun kan hücresi tipine dönüşmesi gereken lenfoblast adlı olgunlaşmamış kan hücrelerin çoğalması ile karakterizedir. Bu lenfoblastlarin rakamları çok ölçüde çoğalır ve genelde lenf düğümlerinde birikerek şişliklere neden olurlar. ALL, en sık kollanan çocukluk çağı kanseridir ve 15 yaş altındaki çocuklarda kollanan lösemilerin %80’i ALL’dir. Bazen erişkinlerde de görülebilmekle beraber, 50 yaşın üzerinde ALL son derece nadirdir.Akut Myeloid Lösemi AML : Myeloblast ismi verilen ve basmakalıp kan hücrelerine dönüşmesi gereken olgunlaşmamış kan hücrelerinin yapımı ile karakterizedir. Olgunlaşmamış bu hücreler kemik iliğinde çok yüksek rakamlara erişirler ve basmakalıp kan hücrelerinin imalini eksiltirler. Neticede kansızlık anemi – kırmızı kan hücresi imalinde eksilme ve sık enfeksiyona tutulma beyaz kan hücresi imalinde eksilme gidişatı ortaya çıkabilir. Ergenlik çağında ve 20’li yaşlarda tespit etilen lösemilerin %50 sini, erişkinlerdeki lösemilerin de %20’sini AML oluşturur. 

Kronik Lösemiler

Kronik lösemi, görünüşte olgun ancak basmakalıp olgun kan hücrelerinin yaptıklarını yapamayan kan hücrelerinin fazla yapımı ile karakterizedir. Kronik lösemi daha yavaş ilerler ve neticeleri daha az üzgündür. Temel olarak iki alt grubu vardır:

Kronik Lenfoid Lösemi KLL : Olgun görünüşe sahip lenfositlerin kemik iliğinde fazla yapımı ile kendini gösterir. Bu anormal hücreler bütün olarak olgunlaşmış basmakalıp lenfositler gibi görülürler, ancak basmakalıp lenfositler gibi bedenimizi enfeksiyonlara karşı gözetemezler. KLL’de, kanser hücreleri kemik iliğinde, kanda ve lenf nodlarında bulunurlar ve lenf düğümlerinde şişmeler alana kazanç. KLL tüm lösemilerin %30’unu oluşturur. 30 yaşın altında seyrek görülürler, ancak görülme sıklığı yaşla beraber çoğalır ve en sık olarak 60-70 yaş arasını kollanır. Saçlı Hairy hücreli lösemi; lenfosit kaynaklı bir kronik lösemidir ancak KLL’den değişiktir. KLL’den değişik olarak, saçlı hücreli lösemi ilaç rehabilitasyonu ile sıklıkla rehabilitasyon edilebilmektedir.Kronik Myeloid Lösemi KML : Bu lösemi, olgun görünüşlü ancak işlev kaybı bulunan myeloid hücrelerin beyaz kan hücreleri gibi fazla yapımı ile kendini gösterir. Bu fazla yapım hiç basmakalıp serbeste kalmayana kadar devam eder. KML hastası olanlarda sıklıkla Philadelphia kromozomu denilen kromozom anomalisi ortaya çıkar. Bu kromozom anomalisinde bu hastalığa neden olan bir enzimin üretilmesine neden olan bir genin olduğu düşünülmektedir. KML erişkinlerde kollanan lösemilerin %20-30’unu alana getirir ve 25-60 yaşları arasını kollanır. Bazı hastalarda kemik iliği nakli ile bu hastalık rehabilitasyon edilebilir.

Genel olarak lösemiler tüm kanserlerin %2’sini oluştururlar. Erkeklerde lösemi daha sık kollanmaktadır. Ayrıca beyaz ırkta da daha sıktır. Erişkinlerde lösemi tanısı konma sıklığı çocuklardan 10 kat daha fazladır ve tehlike yaşla beraber çoğalır. Çocuklar arasında ise 4 yaş altında daha sık gözlenir.

Löseminin kısmen de olsa ailevi olabileceğine dair belirtiler vardır; özellikle KLL gibi muhakkak cinslerinde, bazı ailelerde yoğunlaşma kollanmaktadır. Muhakkak genetik hastalıklarda Down belirtiyi gibi da bazı lösemi tiplerinin daha sık kollandığı öğrenilmektedir. Bununla beraber, kesin bir genetik ve ailevi tehlike henüz tespit etilmemiştir. Myeloid lösemi olgularında, iyonize edici ışınıma ve benzene mermisiz benzinde bulunur maruziyetin hastalığın büyümesinde tesirli olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır.

Bulgular

Erken yarıyıla ait bulgular genelde gözden kaçmaktadır, zira bu yarıyıldaki şikayetler nezle veya diğer sık kollanan hastalık şikayetlerine benzer.

Ateş, halsizlik, kemik ve eklemlerde sızılar, baş sızıları, tende kızarıklıklarLenf düğümlerinde şişliklerSık sık enfeksiyona yakalanmaSebebi belirsiz kilo kaybıDişeti ve burun kanamalarıKaraciğer veya dalakta sihrime veya karında kabarıklık hissiCiltte sık sık çürükler alana gelmesi veya kesiklerin çok efor durması 

Tanı

Öncelikle şikayetlerinizden ve tetkik belirtilerinizden şüphelenilmesi gerekir, daha sonra kan testleri ile tanı netleştirilebilir. Daha sonra yapılacak kemik iliği biyopsisi, özel kan testleri ve genetik testler yapılabilir.

Genel olarak kronik lösemi akut lösemiden daha yavaş ilerler. KML hastaları tipik olarak 3-5 sene süresince basmakalıptırlar daha sonra AML eşi bir tablo alana kazanç.

Şu an için lösemi hastalığından korunmanın kesin bir usulü öğrenilmemektedir. Ancak ileriki senelerde genetik testler, lösemi büyüme tehlikeyi yüksek şahısları tanımlamada kullanılabilir. O yarıyıla kadar lösemi hastalarının birinci derece akrabaları kumpaslı olarak hekimlerine tetkik olmalı ve kan testi yaptırmalıdırlar.

Rehabilitasyon

Akut Lösemiler

Akut lösemilerde safhalama yapılmaz kanserin ne kadar dağıldığına bakılmaz, ve rehabilitasyon hastalığın yaygınlığına göre değişmez. Akut lösemilerin rehabilitasyonunda hastanın gidişatı ve yeni tanı konup konmadığına dikkat edilir.

ALL de rehabilitasyon genelde fazlar halinde uygulanır ancak tüm fazlar tüm hastalara uygulanmaz:

Faz 1: başlangıç rehabilitasyonu; hastayı remisyon yarıyılına sokabilmek emeli ile sağlık kurumunda ilaç uygulanır.Faz 2: konsolidasyon yarıyılı; faz 1 deki ilaçlara devam edilir, ancak hastalar sağlık kurumunda kalmazlar.Faz 3: profilaksi gözetici yarıyılı; değişik ilaçlar kullanılır ve ışınım rehabilitasyonu da uygulanabilir. Löseminin beyin ve santral asap sistemine dağılması önlenmeye çalışılır.Faz 4: lösemi rehabilitasyon edildikten sonra, hasta kumpaslı olarak hakimiyete çağırılır ve zorunlu testler yapılır. 

Tekerrür eden lösemi: bazı hastalarda rehabilitasyondan sonra lösemi tekerrür ortaya çıkabilir. Bu hastalara daha yüksek dozlarda ve değişik grup ilaçlarla rehabilitasyon verilir. İlaç rehabilitasyonundan sonra 4-5 sene hastanın hastalıksız yarıyılda kalması gerekir. Bazı hastalarda allojenik kemik iliği nakli yapılabilir.

AML rehabilitasyonu genelde AML’nin tipine, hastanın yaşına ve genel sağlık vaziyetine göre yapılır. Genellikle hastaları remisyon hastalıksız yarıyılına sokmak için rehabilitasyon uygulanır.

Kronik Lösemiler

KLL; tanı konduktan hemen sonra kanserin yaygınlığı tespit etilmelidir. KLL’nin dört yarıyılı vardır:

Yarıyıl 0: kanda çok rakamda lenfosit vardır. Genel olarak, başka her hangi bir lösemi belirtisi yoktur.Yarıyıl 1: Lenf düğümlerinde şişlikYarıyıl 2: Lenf düğümlerinde, karaciğer ve dalakta sihrime ve şişlikYarıyıl 3: Kansızlık anemi gelişmiştir.Yarıyıl 4: trombositler pıhtılaşmayı sağlayan hücreler çok eksilmiştir. Lenf düğümleri, dalak ve karaciğer gelişmiş olabilir, anemi bulunabilir. 

KLL rehabilitasyonu, hastalığın yarıyılına, hastanın yaşına ve genel sağlık vaziyetine göre değişir. Yarıyıl-0 da rehabilitasyon gerekmeyebilir ve hasta kumpaslı olarak hakimiyet edilir. Yarıyıl-1 ve 2 de ilaç rehabilitasyonu değişik biçimlerde uygulanabilir. Muhakkak hastalar kemik iliği nakli ile rehabilitasyon edilirler.

KML için, kemik iliği nakli en yaygın rehabilitasyondur. Muhakkak ilaçlar da rehabilitasyonda kullanılır.

Tüm lösemiler için vasati 5 senelik yaşamda kalma oranı %42’dir, ancak tiplerine göre farlılık gösterir:

ALL genel olarak ALL’li çocukların %90’ı tamamen iyileşir ve tüm yaşlar için 5 senelik yaşamda kalma oranı %80’dir. Erişkinlerde gidişat daha makûstur, 5 senelik yaşam oranı %25-35’dir.AML uygun rehabilitasyon ile AML hastalarının %70-75’inde iyileşme beklenir. İyileşen hastaların bir kısmında hastalık yineleyebilir ve bu gidişat genel rehabilitasyon oranını %40-60’a düşürür.KLL hastaları için vasati yaşam süresi 9 yıldır, ancak bu zamanın 35 sene olduğu hastalar vardır. Yarıyıl 1 ve 2 deki hastaların takribî %70’inde iyileşme yarıyılları sağlanabilir.KML vasati saykalım süresi hastaların yaşına, hastalığın yaygınlığına ve rehabilitasyona göre değişir. 40 yaşın altında, hafif şikayetleri olan hastaların 3 sene düzey oranları kemik iliği naklinden sonra %50-60 etrafındadır. Bununla beraber, kemik iliği nakli yapılmayan hastaların yalnızca %15-25’inde 5 seneden fazla yaşam muhtemel olmaktadır. Az rakamdaki hastanın 20 sene etrafında yaşadığı bildirilmiştir.