Asalaklar

Amipin Özellikleri

Hasta, amipin bulaşıcı formunu 4 çekirdekli kist ağız yoluyla alır. İnce bağırsaklarda kist çatlar ve ortaya 4 tane amipçik çıkar. Bunlar da ikiye ufalanarak 8 amipçik oluşur. Daha sonra kalın bağırsağa geçerek, hastalık yapıcı form olan trofozoid biçimine dönüşürler ve olgunlaşırlar. Burada su kaybına uğrayan amip, tekerrür 4 çekirdekli kist formuna dönüşür ve dışkı ile atılır. Dolayısı ile taşıyıcı olanların dışkısında bu kistler bulunur. Kistler toprak ve suda canlı kalabilirler.

Amipler kalın bağırsağa yerleşerek yaralar oluştururlar. Kalın bağırsağın rastgele bir yerine yerleşebilirler, ancak kan akımının az olduğu yerleri seçim ederler. Ancak kalın bağırsağa yerleşen her amip hastalık yapmaz.

Bulgu ve Bulgular

Kuluçka süresi 4-5 günle 1-4 ay arasında olabilir. Su ile bulaşmış olan amipler daha şiddetli hastalık yapar. İştah azlığı, kilo kaybı, kusma ve kanlı ishal ile izler. Bazen hiç bir bulgu kollanmaz. Kalın bağırsakta delinme seyrek olur. Ancak genelde kalın bağırsakta kitleler ameboma alana getirirler.

Hastalık yaradılışı genelde beden mukavemetinin düşmesi ile ortaya çıkar, ileri derecedeki hastalarda amip kana karışarak yayılır ve karaciğer, dalak, akciğer, beyin, ten ve idrar yollarında çıbanlar yaparlar.

Karaciğer yakalandığında hepatik amibiazis ateş, terleme, karaciğerde hassasiyet ve karaciğer gelişmesi görülür. 2-3 haftada tüm karaciğer tutulur.

Teşhis

Erken tanı ehemmiyetlidir. Laboratuvar muayenesinde taze dışkı kullanılır. Dışkıda ayakımsı uzantıları ile hareket eden amipler görülür. Dışkıdaki Charcot-Leyden kristalleri tanı koydurucu bir özelliktir. Taşıyıcılarda 2 çekirdekli kist, hastalarda 4 çekirdekli kist görülür. Ayrıca yakalanan uzva özgü muayeneler röntgen, sintigrafi, ultrason gibi gerekebilir.

Rehabilitasyon ve Korunma

Tedavide metranidazol ve terasiklin grubu ilaçlar kullanılır. Genelde 10 günlük rehabilitasyon yeterlidir. Hastalıktan korunmak için paklik, içme sularının 50 derecenin üzerine kadar ısıtılması fayda sağlar. Mide asidi kistlere etkisizdir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün amipli dizanteri ve eş hastalıklardan korunmak için 10 altın teklifi:

Gıdaları alırken emin yerleri seçim edin.Gıdaları bütün olarak pişirin, az pişmiş yemeyin.Pişirdiğiniz yemekleri bekletmeden yiyin.Gıdaları gizlerken fazla özen gösterin.Buzdolabından çıkardığınız yemekleri kaynayana kadar ısıtın.Pişmiş ve pişmemiş gıdaları hiç bir zaman karıştırarak yemeyin.Ellerinizi tekerrür tekerrür yıkayın.Mutfağınızın pakliği mevzusunda son derece titiz olun.Yiyeceklerinizi tüm hayvanlardan sinek, fare, böcek… koruyun.Kesinlikle emin su kullanın.