Tiroid Bezi Hastalıkları

En sık tesadüfülen hastalıklar, tiroid hormonları yapımındaki kumpassızlıklardır. Tiroid hormonları fazla ölçüde salgılandığında hipertriodizm, eksik ölçüde salgılandığında ise hipotriodizm alana kazanç. Tiroid bezinin iltihaplanmasına tiroidit ismi verilir. Tiroid bezinin banalden büyük olmasına ise guatr ismi verilir. Guatrda, tiroid bezi gelişmiştir ancak işlevlerinde bozulma yoktur.

Bulguları ve Belirtileri 

İştah çoğalışına karşın kilo kaybıSinirlilik, ivedicilik, tez yorulmaTerleme, sıcağa tahammülsüzlükÇarpıntı, yüksek kan basıncıİshal veya sık dışkılamaAğız kuruluğu, çok su içme, sık idrara çıkma, gece idrara çıkmaKas eforsuzluğu, ellerde titremeBakışlarda afallamışlık veya fobi ifadesi. Göz kapağının yukarıya doğru gerilmesi ve göz kapağında şişme.Göz kürelerinin öne doğru belirmesi. Gözü oynatan adalelerin yakalanmasına bağlı olarak yukarıya ve dış üst yana bakışta zorluk.GuatrHalsizlik, tez yorulma, hareketlerde yavaşlamaKalp atışlarının yavaşlamasıUyku meylinin artmasıSoğuğa dayanıksızlıkSes kalınlaşması, yavaş ve kısık sesle konuşmaDeride kalınlaşma, kuruluk, saç dökülmesi, kaşların kenarlardan dökülmesiKabızlıkTerleme azlığıYüzde ve gözkapaklarında şişkinlikGuatrTiroid bezi üzerinde ağrı, sıcaklık, kırmızılıkBoyun hareketlerinde ağrı ve kısıtlanmaTiroid bezinde akut, ağrılı büyümeYutma güçlüğüBu bulguların grip, boğmaca veya kızamık gibi bir virüs enfeksiyonundan kısa zaman sonra görülmesi

Çoğunlukla tiroid bezindeki sihrime dışında bulgu veya belirti yoktur. Gelişmeden dolayı etraf dokularda bası bulguları ortaya çıkabilir. Soluk darlığı ve yutma eforluğu görülebilir.

Nedenleri

Otoimmün bozukluklar Basedow-Graves hastalığıÖzerk toksik adenom Plummer hastalığı, toksik nodüler guatrFazla iyot alınmasıAşırı tiroid hormonu alınmasıErken yarıyıldaki tiroiditlerOtoimmün bozukluklar Hashimoto tiroiditiTiroid bezinin operasyonla alınmasıRadyoaktif iyot tedavisiİyot eksikliğiHipotalamo-hipofizer eksiklik neticeyi TRF veya TSH hormonları yetersizliği sekonder hipotiroidizm örn. Sheehan belirtiyiVirüs enfeksiyonları ve verem, sifiliz gibi enfeksiyonlarOtoimmün bozukluklarRadyoaktif iyot tedavisiİyot yetersizliği endemik guatrErgenlik çağı, hamilelik gibi yarıyıllarda tiroid hormonu lüzumunun artmasıTiroid hormonu imalinin bozulması örn; enzim yetersizliği, propylthiouracil gibi ilaçlar, kara lahana.Kronik tiroidit

Teşhis Yöntemleri

Tiroid işlevlerini inceleyen usuller çok gelişmiştir. Bu testler iyi seçilerek kullanılırsa, olayların büyük bir çoğunluğunda hem tiroid bezinin fonksiyonel gidişatını değerlendirmek, hem de bir işlev farklılığı varsa bunun sebebini tanımlamak muhtemel olur. Kullanılan başlıca testler altta belirtilmiştir.

Tiroidde hormon imalinin incelenmesi: Hastaya içirilen radyoaktif iyodun belli zamanlarda tiroidde yakalanma oranı araştırılır.

Kanda Gezen Tiroid Hormonlarının Ölçülmesi

Total T4 ve total T3 ölçülmesiKanda gezen tiroid hormonlarının hür fraksiyonlarının ölçülmesiTiroidin homeostatik hakimiyetini inceleyen testler:Serumda TSH tayiniTRH testiTiroid supresyon testleri

Diğer Teşhis Yöntemleri

Tiroid sintigrafisiTiroid ultrasonografisiAntikorların araştırılmasıSerumda tiroglobulin tayiniSerumda kalsitonin tayiniİnce iğne aspirasyon biyopsisiTiroid işlevlerinin metabolik indekslerle araştırılmasıTiroid replasmanında doz yeterliliğinin incelenmesi

Rehabilitasyon

Hipertriodizm: Tiroid hormonlarının fazla imali baskılanmaya çalışılır.Antitiroid ilaçlar: Propylthiouracil veya methimazole kullanılır.Lügol eriyiği veya satüre potasyum iyodür kullanılabilir. Yalnızca cerrahi teşebbüse hazırlamak emeliyle, propylthiouracil ile beraber ve en çok 1 hafta vakitle kullanılır.Gerekli görülen olaylarda propranolol kullanılabilir.Cerrahi teşebbüs: 12-18 ay sonra antitiroid ilaçlar kesildiğinde aktivasyonu devam eden hastalarda ve başlangıçtan itibaren guatrı kocaman olanlarda uygulanır. Operasyon evveli antitiroid ilaçlarla hastanın hormonları basmakalıp gidişata getirilmelidir.Radyoaktif iyot rehabilitasyonu: Cerrahi rehabilitasyonu istemeyen veya cerrahi teşebbüs tehlikeyi yüksek hastalarda seçim edilmelidir.Göz belirtileri için faal rehabilitasyon yoktur.Hipotiroidizm: İmali eksik olan tiroid hormonlarının hastaya dışarıdan verilmesi gerekir. Rehabilitasyona ömür boyu devam edilir.Tiroid ekstresi, levotiroksin veya L-triiyodotironin kullanılır.Plazma kolesterol ve serum TSH seviyesinin basmakalıp seviyelere düşmesi, tesirli bir rehabilitasyon uygulandığını gösterir. Muayenehane bulgu ve belirtilerin izlenmesi rehabilitasyonda iyi bir yol göstericidir.Bakteri enfeksiyonlarına bağlı büyüyen olgularda uygun antibiyotikler verilir. Cerrahi drenaj yapılır.Aspirin türevi ağrı kesiciler kullanılabilir. Ağır olaylarda prednisolon verilirHashimoto tiroiditinde prednisolon ve/veya tiroid hormonları verilir. Hastalığın sık görüldüğü bölgelerde çocuk ve gençlerin perhizine iyot ilave edilmesi iyotlu tuz kullanılması guatr gelişimini önler.Yaygın ve yumuşak guatrlarda L-tiroksin kullanılması guatrı apaçık biçimde küçültür. Hastalığın sık görüldüğü bölgelerde veya enzim yetersizliği gibi vaziyetlerde rehabilitasyon aralıksız olmalıdır. Guatr bası bulgularına yol açıyorsa veya muayenehane ve laboratuar tahliller tiroid kanseri şüphesi veriyorsa rehabilitasyon cerrahidir.