Bunalım Unutkanlık Riskini Çoğaldırıyor!

Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Kurumu Nöroloji Anabilim Dalı Başkanı ve Kıbrıs Türk Nöroloji Derneği İdare Heyeti Azası Yrd. Doç. Dr. Amber Eker’in yaptığı açıklamaya göre demans, genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkan ve çoğu kere usulca ilerleyen, beynin balaka, tavır ve gündelik yaşamı sürdürme mevzularında gösterdiği beceriksizliktir. Her unutkanlık demans değildir. Belleğin yanında konuşma, alet kullanma vb. becerilerin kaybıyla birlikte, şahsın günlük yaşamının etkilenmesi gidişatında ortaya çıkan tabloya demans denebilir. Şahsın günlük yaşamının etkilenmesi tanı için ehemmiyetlidir.

Demans yalnızca hafıza problemi değildir. Hafıza kaybı yanında, giyinme, düzgün bir biçimde yemek yeme, alet kullanma gibi kazanılmış becerileri reelleştirmekte eforluk, karakter, tavır farklılıkları, dili kullanma ve konuşulanları kavramada bozukluk, yol bulamama, aritmetik yapamama, içe kapanma, canlı hayaller görme gibi belirtiler demansın habercisi olabilir. Tüm bu belirtiler ayrı ayrı görüldüğü gibi hepsi bir arada da görülebilirler.

Yaşlılıkla İlişkili Unutkanlık ve Demans Başlangıcı Nasıl Ortaya Çıkar?

İhtiyarlama ile şahıslarda ılımlı bir unutkanlık olabilir. Bu gidişat ilerlemediği sürece rastgele bir hastalığa yol açmaz. Fakat bu tip hastaların, unutkanlıklarında ilerleme olup olmadığı mevzusunda takip altında olması gerekir.

Hafif kognitif bozuluk hafif hafıza bozukluğu millet arasında Alzheimer başlangıcı olarak adlandırılan tabloda, hastanın hafıza ile alakalı belirgin bir yakınması olmaz. Genelde hastanın ailesi, daha evvel yaptığı işlerde bir ölçü zorlanma yaşadığını belirtir. Her sene bu tabloya sahip 10 hastadan bkocamanın Alzheimer\’a dönüştüğü bilindiği için hastaların kumpaslı takibi büyük ehemmiyet taşır.

Demans ve Alzheimer Aynı Şey Midir?

Alzheimer bir demans çeşididir ancak her demans Alzheimer hastalığı değildir. Alzheimer hastalığı dışında demansa neden olan birçok hastalık ve gidişat bulunur. Alzheimer’da hastanın ilk olarak  belleği etkilenir. Zaman içinde bu, unutkanlığa, güzergah bulamama, giyinememe, idrar yakalayamama, idrak yapamama ve muhtelif tavır bozukluklarına dönüşür. Korunmak veya süreci geciktirmek için iyi eğitim almak, zihni aralıksız çalıştırmak, Akdeniz stili yeşillik ve balık ağırlıklı beslenmek, vitamin noksanlıkları varsa zamanında rehabilitasyon ettirmek, tansiyon, şeker ve kolesterol yüksekliklerinin rehabilitasyonlarını yaptırmak ehemmiyetlidir.

Alzheimer Hastalığı İçin Tehlike Etmenleri Nelerdir?

Bu hastalık için en ehemmiyetli tehlike etkeni ileri yaştır. Alzheimer hastalığının görülme sıklığı yaş ile çoğalır. 65 yaş üstü her 8 şahıstan bcerahatte, 85 yaş üzerindeki şahıslarda ise her 2 şahıstan bcerahatte görülür. Alzheimer hastalığı beyin hücrelerinin programlanandan daha erken, yaşa göre bilave edilenden daha süratli küçülmesi ve kaybı sebebiyle olur ve berişici değildir.

Alzheimer Genetik Bir Hastalık Mıdır?

Alzheimer hastalığına tutulma tehlikeyi, şayet ebeveynlerden bkocaman bu hastalığa sahipse daha yüksektir. Şu an Alzheimer hastalığının irsiyetle nasıl geçtiği mevzusunda çalışmalar devam etmektedir. İrsiyet yanında başka etmenlerin de hastalığın ortaya çıkmasına neden olduğu düşünülmektedir. Çok ender takribî 100 hastanın 5\’inde olmakla birlikte, ırsi formları mevcuttur.

Demans Kimlerde Sıklıkla Görülür, Kimler Tehlike Altındadır?

Ailede demansı, beyin damar hastalığı için tehlike etmenleri kapsayan yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, şeker hastalığı, sık kafa travması geçiren bireyler ve düşük eğitim seviyesi, en ehemmiyetlisi de ileri yaş >80 demans için tehlike etkenleridir.

Demans Teşhisi Nasıl Konur?

İlk evvel hasta ve kesinlikle onu iyi gözlemleyen yakını ile görüşme yapılması son derece ehemmiyetli. Hastanın yaşamında nelerin değiştiği, neleri unuttuğu denetlenir ve sonra belleğin, operasyon hünerinin, biçimleri kopyalama becerisinin ve daha birçok beyin işlevinin hakimiyet edildiği nöropsikolojik testler uygulanır. Unutkanlık testleri denilen bu testler hastalığın tanısında ve takibinde oldukça ehemmiyetlidir. Kesinlikle her hastada rehabilitasyon edilebilir unutkanlık sebebi olabilecek tiroid hormonlarına ve vitamin B12 seviyesine bakılır. Hastanın demansı olduğu kanısına varılırsa, beyin MR’ı çekilir. Beyinde bir küçülme olup olmadığı veya beynin hangi bvefatında küçülme olduğu araştırılır.

Hasta Yakınlarına Hangi Tekliflerde Bulunabiliriz?

Hasta yakınları, bakıma gereksinim dinleyen hastaları sebebi ile alışkanlıklarını ertelemek zorunda kalır ve hatta aile içi çatışmalar bile yaşanabilir. Bu güç günleri yaşarken kesinlikle yakınlardan destek almak ve aile içinde görev dağılımı yapmak ehemmiyetlidir. Günlük yaşamdaki giyinme, yemek yeme, banyo yapma gibi rutinler demans hastası için oldukça efordur ve hastaya takviye edilmesi gerekir. Fakat bu, etkinliği onun yerine bir başkasının yapması olarak idrak edilmemeli olası olduğunca hasta günlük etkinliklerini takviye eşliğinde kendisi yapmalıdır.

Hastalarla irtibat kurarken kısa ve basit tümceler kurulmalı, konuşmaya başlarken hastanın öncelikle dikkatini konuşan şahsa vermesini sağlamak gerekir. Hastanın suratına bakmak, cevap vermesi için zaman tanımak, lafını kesmemeye dikkat etmek son derece ehemmiyetlidir.

İleri demans hastaları ise genellikle tuvalet lüzumunun geldiğini fark edemez ya da tuvaletin yerini veya nasıl kullanılacağını bilemez. Hastany gün boyunca tuvalete gitmesini anımsatmak gerekebilir. Tuvaletin kapısına büyük harflerle, kolay okunur biçimde yazılması da takviyeci olacaktır. Hastalığın seyri ilerledikçe bazı demans hastasında idrar ve barsak hakimiyetinde eforluklar yaşanır. Aynı zamanda demans hastaları uyku problemleri, gece tedirginlikleri yaşayarlar. Hastalığın seyri zamanınca hayaller görme, olmayan hadiselere inanma gibi belirtiler çıkar. Uyku bozukluklarına, hayallere ve hırçınlıklara ilaçlar ile müdahale edilir ve bu vaziyetler hastayı takip eden hekime çekinmeden aktarılmalıdır.

Bakıma fakir olan hastaların her zaman üzerinde taşıyacağı künyesinde kimlik ve acil gidişatlarda aranacak bireylerin telefonlarının olması güvenlik açısından son derece ehemmiyetlidir.