Paylaş |
|
Tweet |
Romatizmal hastalıklar, birden fazla doku ve uzuv sistemini ilgilendiriyor. Öncelikle de adale ve iskelet sistemi üzerinde yaygın tesirleri oluyor. İnsanların ömür boyu günlük hayatlarını etkileyen, yarattığı ağrılar, hareket kısıtlılıkları ve kesintisiz rehabilitasyona lüzum göstermesi anlamında yaşayanların sanki Bize bir dokunun bin ah duyun dedikleri romatizmal hastalıklar, günümüzde kortizon başta olmak üzere muhtelif ilaçlar ve fizik rehabilitasyon usulleriyle rehabilitasyon edilmeye çalışılıyor. İç Hastalıkları ve Romatoloji Uzmanı Dr. Selda Öktem, romatizmal hastalıkların çok geniş bir kapsamı olduğunu, cemiyette en sık görülen 4 cinsinin de çok fazla insanı etkilediğini belirtiyor.
En Çok Bu Dört Çeşidi Görülüyor
Romatizmal hastalıkların çoğunda genetik bir yatkınlık sözkonusu olduğunu belirten Dr. Selda Öktem, genetik yatkınlığı olan bir bireyde enfeksiyonlar, ultraviyole ışınları, kimyevi maddeler gibi etrafsal şartların tesiriyle farklı tipte romatizmalar gelişebildiğini ifade ediyor. Cemiyette en sık görülen 4 romatizma cinsi bulunduğunu söyleyen Dr. Öktem, bunları şöyle sıralıyor:
Romatoit artrit
Ankilozan spondilit
Sistemik lupus eritematozus
Behçet hastalığı
Dr. Selda Öktem, cemiyette yaygın görülen bu 4 romatizmal hastalığın belirtileri ve rehabilitasyonu hakkında şu balakaları veriyor:
Romatoit Artritte Eklemler Şişiyor, Ağrıyor, Hareket Kısıtlanıyor
Hastalık en sık doğurganlıkta başlarken, çocukluk ve ileri yaşta da başlangıç gösterebiliyor.
El parmak eklemleri, el bilek eklemleri, ayak parmak bilek eklemlerinde ortaya çıkıyor.
Bu eklemlerde şişlik, hareket kısıtlılığı, ağrıya neden oluyor.
En sansasyonel özelliği uzun dinlenme sonrasında özellikle sabahları bu yakalanan eklemlerde sertlik, tutukluk hissinin oluşması.
Hastalar avuçlarını kapatamıyor.
Sabah yürümekte zorlanıyor.
Güne başladıktan 2-3 saat sonra bu hareketleri daha kolay yapmaya başlıyor.
Kesintisiz bir ağrı dinliyor, günlük etkinliklerde zorlanıyor. Kavanoz, açmakta, düğme iliklemekte, çorap giymekte bile güçlük çekebiliyor.
Diz ve dirsek gibi daha büyük eklemlerde de ilerleyen hastalık yarıyılında tutulum görülebiliyor.
Rehabilitasyonu Nasıl Yapılıyor?
Kortizon steroidler ve romatoit artrit için spesifik kullanılan hastalığa özgü rehabilitasyon edici ilaçlar kullanılıyor.
Bu ilaçlar çok muhtelif. Hastanın muayenehane gidişatına, yaşına, cinsiyetine ve eşlik eden öbür hastalıklarına göre arasından seçimler yapılıyor.
Hastalığın yeni başladığı yarıyılda iki veya üç ilacın birlikte kullanıldığı kombine rehabilitasyonlar, hastalığı hakimiyet etme ve durdurma açısından çok daha başarılı oluyor.
Bu kronik bir hastalıktır, seyrek iyi bir rehabilitasyonla hastalık tamamen durdurulup yatıştırılabilir. Ama genellikle her türlü rehabilitasyona karşın yarıyıl yarıyıl hastalık tutuşması olabilir.
Aralıklarla kesintisiz ilaç kullanmak gerekebilir. Romatoit artrit deforme edici, eklemlerde deformasyona neden olan bir hastalık olması sebebiyle rehabilitasyonda geç kalınmaması ehemmiyetli. Erken rehabilitasyon sakatlığı önleyebilir.
Ankilozan Spondilit İsmini Söylemek Güç, Rehabilitasyonu De Güç
Omurga romatizmaları arasında en sık görülen ve en ağır formun özel adıdır. Özellikle erkeklerde sıklıkla görülen ve daha ağır seyirli bir hastalıktır. 15-18 yaş arasında görülmeye başlanıyor. Spondilit ailesi arasında en ağır formu. Belirtileri arasında şunlar yer alıyor:
En sıklıkla alt bel ağrısı, kalçalara vuran ağrılar oluyor.
Sabahları yataktan kalkarken şiddetli ağrı ve tutukluk yaratıyor. Hareket ettikçe beden ısındıkça, tutukluk zamanla eksiliyor.
Başlangıç olarak omurganın en alt kök kısmından başlıyor, kuyruk sokumuna doğru gidiyor. Şayet fark edilmez ve rehabilitasyon edilmezse, umursamama edilirse zaman içinde omurgaya doğru yayılım gösteriyor.
Hastanın bel, sırt, breyin hareketlerinde zaman içerisinde kısıtlılığa, omurgada biçim bozukluğuna, erken yaşta kamburluk büyümesine baş hareketlerinin yapılamamasına neden oluyor.
Dargın seyirli bir hastalıkta bireyler 30 yaşına geldiğinde omurgası tamamen hareketsiz hale gelebiliyor. Günlük etkinliklerini yapmakta zorlanıyorlar, ağrıları oluyor.
Ömrü de kısaltan bir hastalık bu. Öbür bulguları da var: Bazen diz ve ayak bileği eklemlerinde şişlik ve ağrı görülüyor, yürüme bozukluğuna yol açabiliyor.
Zaman içinde göğüs kafesi soluk almak için yeterince genişleyemediği için akciğer kapasiteleri sınırlanıyor. Bu sebeple de hastalara tanı konulduğu andan itibaren kesinlikle sigarayı bırakması öneriliyor.
Rehabilitasyonu Nasıl Yapılıyor?
Omurga romatizmalarında kortizon seyrek kullanılıyor. Yalnızca çok ağır tutukluk, şiddetli ağrı sebebiyle bütün hareketsizlik olması gidişatında geçici müddetlerde seçim ediliyor. Ama uzun zaman kullanım çok tesirli olmuyor.
Son senelerde yeni geliştirilen ilaçlar sayesinde çok başarılı neticeler alınabiliyor. Erken yarıyılda uygulanan bu ilaçlar sayesinde omurganın elastikliği ve duruşu korunabiliyor. Ama bu ilaçlar çok pahalı ilaçlardır. Halen rehabilitasyon giderleri devlet tarafından karşılanıyor.
Spor yapmak çok ehemmiyetlidir. Özellikle sırt ve bel adalelerini geliştirme egzersizleri, yüzme öneriliyor. Basit yürüyüş, bisiklet omurgaya tesiri olmadığından yeterli değildir.
Çok ağrılı ve alevli olduğu yarıyıllarda kaplıca ve ılıca rehabilitasyonlarına asla izin verilmez. Hastalığın hakimiyet altına alındığı kronik ve yavaş süreçte sıcak havuzda yüzme öneriliyor. Ayrıca yoga ve pilates de yararlı olabiliyor.
Sistemik Lupus Kadınlarda Daha Sık Görülüyor
Kadınlarda özellikle doğurganlık yaşında görülme sıklığı pik yapan bir hastalık olarak biliniyor. Çok muhtelif uzuv ve sistem yakalanışları görülebiliyor. Adale iskelet sistemi dışında iç uzuvları da sıklıkla etkileyen en sık romatizma tipi. Belirtileri şunlar:
Adale iskelet sistemi bulguları, eklem ağrıları, şişlik ve tutuklulukları görülüyor.
Zaman zaman fazla saç dökülmesi, güneşe karşı fazla duyarlılık, ciltte yaralar açılması, kalp çeperi, akciğer çeperi ve karın çeperinde iltihaplanma ve akışkan birikimi gibi gidişatlar da ortaya çıkıyor.
Hasta tarafından bu çarpıntı, göğüs ağrısı, soluk darlığı, karın ağrısı, karında kabarıklık olarak seziliyor. Bazen de böbrekler etkilenebiliyor.
Zamanla böbrek işlev kaybı, hemodiyaliz gereği doğabiliyor. Bunun yanında sıklıkla kan ve kemik iliği etkilenebiliyor. Buna bağlı şiddetli anemi, damar içinde kan imhayı görülebiliyor.
Genç yaştaki bir kadın hastada ani büyüyen inme gidişatında kesinlikle sistemik lupus incelenmesi gerekiyor.
Rehabilitasyonu Nasıl Yapılıyor?
Birçok romatizmal hastalıkta olduğu gibi bu hastalığın rehabilitasyonunda kullanılan ana ilaçların başında kortizon geliyor. Doğru biçimde ve doğru zamanda kullanılırsa hayat kurtarıcı olabiliyor.
Bunun dışında hangi doku uzuv ve sistemin yakalandığına bağlı olarak muhtelif ilaçlar kullanılabiliyor. Bu ilaçlar arasında kanser rehabilitasyonunda da kullanılan bazı kemoterapi ilaçları da yer alıyor.
Bu hastalık güç bir hastalıktır. Rehabilitasyon süreci uzundur. Bu bireylerde kardiyovasküler sistem hastalıklarının görülme sıklığı çoğalmıştır. Ve ömür süresi kısaltan bir hastalıktır.
İsmini Behçet Öğretmenden Aldı, Dünya Böyle Tanıdı
İsmini yaptığı bilimsel araştırmalarla bu hastalığı keşfeden ve dünya tıp literatürüne de cilt hastalıkları uzmanı merhum Prof. Dr. Hulusi Behçetin soyadıyla geçen hastalığın belirtileri arasında şunlar yer alıyor:
Ağız aftları, genital yaralar en sık görülen belirtileri.
Bunun dışında bacaklarda ağrılı ve kırmızı renkli cilt altı bezeleri oluşuyor.
Özellikle diz, ayak, bilek eklemlerinde iltihaplanma görülüyor.
Alt taraf bacak toplardamarlarında pıhtı yaradılışı, gözün uveya tabakasında iltihaplanma ortaya çıkıyor.
Felç ve bilinç kapanıklığına kadar gidebilen tesirleri bulunan bir hastalık olma özelliğini taşıyor.
Behçet hastalığı, hafif, orta ve ağır olarak sınıflandırılır. Tüm bulgular bir hastada, aynı anda görülmeyebiliyor.
Rehabilitasyonu Nasıl Yapılıyor?
Kolşisin faktör maddeli ilaç, en basit bulguların rehabilitasyonunda öncelikli kullanılan bir ilaç olma özelliğinde. Şayet damarda pıhtı oluştuysa aspirin ve kan sulandırıcı ilaçlar ve kanser rehabilitasyonunda kullanılan birtakım ilaçlardan faydalanılıyor. Yeniden asap sisteminin etkilendiği gidişatlarda kanser rehabilitasyonunda kullanılan ilaçlara başvuruluyor. Behçet hastalığı öbür birçok hastalığın aksine hastalık süresi uzadıkça şiddeti eksilen bir hastalık.