Sevgiden mi, aşktan mı, yoksa…?

Tansiyon yükselince limon suyu içmeli… Kalp hastaları egzersiz yapamaz… Çikolata ve kahve kalp damar hastalıklarına gözetiyor… Cemiyette kalp sıhhati hakkında ‘doğru’ bilinen ‘yanlışlar’, şahısların afaki yere endişeye kapılmalarına veya bütün aksine kalp sıhhatlerini tehlikeye atmalarına yol açabiliyor. Sahi nedir bu hurafelerin doğruları?

Tansiyon yükselince limon suyu içmeli, çikolata ile kahve kalbi koruyor, cinsel ilişki kalp krizine neden oluyor… Cemiyette kalp sıhhati hakkında yerleşmiş olan “yanlış” balakalar bir yandan şahısların afaki yere evhama kapılmalarına, öbür yandan da bazı hastalıkların rehabilitasyonlarının gecikmesine yol açabiliyor! Peki bu hurafelerin doğrusu nedir? Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Sinan Dağdelen kalp sıhhati hakkında cemiyette yerleşmiş olan ‘yanlış’ balakaların ‘doğru’larını anlattı!

1. YANLIŞ: TANSİYON YÜKSELİNCE LİMON SUYU İÇMELİ

DOĞRUSU: Ulus arasında, tansiyon yükseldiğinde limon veya greyfurt suyu içmenin kan basıncını düşürdüğüne dair yaygın bir inanış var. Oysa yapılan birçok büyük ve ayrıntılı çalışmada, bu meyve sularının dolaysız olarak tansiyon düşürücü tesirleri gösterilmemiş. Yalnızca limon veya greyfurt suyunun tansiyon düşüren bazı ilaçların faalliğini artırdığı ortaya konmuş.

2.YANLIŞ: KALP HASTALARI EGZERSİZ YAPMAMALI

DOĞRUSU: Sanılanın aksine kalp hastaları damarlarının sarih olup olmamasına ve kalp beceriksizliklerinin derecesine göre egzersiz yapabilirler. En verimli kardiyovasküler egzersiz biçimi ise süratli yürüyüş veya yavaş koşu gibi izotonik egzersizler. Ağırlık kaldırmaya veya bedene yük bindirmeye müteveccih egzersizler ise kardiyovasküler açıdan pek fayda sağlamadığı gibi bazı hastalarda hasarlı bile olabiliyor. Ancak egzersize başlamadan evvel kesinlikle efor veya egzersiz testi yapılmalı ve doktorun tekliflerine uyulmalı.

3. YANLIŞ: SARIMSAK VE SOĞAN KALP DAMAR HASTALIKLARINA GÖZETİYOR

DOĞRUSU: Sarımsak, soğan, nar, yaban mersini, marul, mercimek, lahana, kızılcık, çilek, ıspanak ve brokoli gibi birçok meyve ile sebzede bulunan flavonoidlerin sıhhatli bir bireyi kalp damar hastalıklarından gözettiğine inanılıyor. Oysa özellikle flavonoidler olarak bilinen ve sülfür kapsayan bu bitkisel maddelerin gözetici tesirleri mevzusunda yeterli bilgi mevcut değil. Bu sebeple ilaç gibi görülüp damar hastalıklarını, kalp krizini veya kalp eksikliğini eksiltmek gibi emellerle kullanılmaları henüz öneri edilmiyor.

4. YANLIŞ: TEREYAĞI ZARARSIZDIR, İSTEDİĞİN KADAR YİYEBİLİRSİN

DOĞRUSU: Sıhhatli olduğu için yemeklerimde tereyağı kullanıyorum… Ekmeğine bol tereyağı sürmeyi unutma… Bu tümceleri pek çok şahıstan duymuşsunuzdur şüphesiz. Oysa sanılanın aksine yemek pişirirken veya kahvaltıda tereyağı ile katı yağlar kullanılmamalı. Zira besin bedelleri yüksek olmalarına karşın çok yoğun oranda ağır zincirli ve doğmuş yağlar kapsamaları sebebiyle bu yağların damar sertliğini artırma ihtimali yüksek. Dolayısıyla sık veya fazla harcanmaları kalp sıhhatini negatif doğrultuda etkileyebiliyor.

5. YANLIŞ: ÇİKOLATA VE KAHVE KALP İLE DAMARLARI KORUYOR

DOĞRUSU: Bitter çikolata ve kahvenin kalp damar hastalıkları açısından bir ölçü faydayı olabileceğine ait çalışmalar var. Ancak bunların kalp damar hastalıklarına karşı gözetici tesirleri olduğuna müteveccih bilimsel olarak yeterli ve emin bilgiler henüz mevcut değil. Üstelik özelikle kalp beceriksizliği, kalp damar tıkanıklığı veya ritim bozukluğu olan hastaların fazla çikolata ve kahve tüketiminden sakınmaları gerekiyor. Zira bu besinleri fazla harcamak hastalığın çoğalmasına ve klasik sakin izleyen hastalık halinin bozulmasına neden olabiliyor.

6. YANLIŞ: KALP HASTALARI YUMURTA YEMEMELİ

DOĞRUSU: Yumurtanın özellikle sarı kısmında yüksek oranda protein ve kolesterol doymuş yağ asitleri mevcut. Misalin bir yumurtada takribî 5-6 gram doğmuş yağ bulunuyor. Bu surattan da kalp hastaları yumurta yemekten çekiniyor. Ancak cemiyetteki yaygın inanışın aksine bu grup hastaların haftada 2-3 yumurta yemelerinde bir mahzur yok. Ancak bu ölçüden fazlaya kaçtıkları takdirde ise kolesterol bedellerini yükseltmeleri kaçınılmaz oluyor.

7. YANLIŞ: CİNSEL İLİŞKİ KALP HASTALARINDA KALP KRİZİNE NEDEN OLUR

DOĞRUSU: Ulus arasında kalp hastalarının cinsel ilişki sırasında kalp krizi geçireceklerine dair yaygın bir inanış daha var. Oysa bu grup hastaların cinsel ilişkiden sakınmaları afaki. Zira cinsel etkinlik de aynı zamanda hastanın psikolojik ve sosyal hayat

uyarlamayı bakımından ehemmiyetli. Ancak hastalar kalp noksanlığının derecesine, kalp damarlarının vaziyetine ve doktorunun teklifine göre cinsel hayatlarını daha tehlikesiz hale getirmeliler. Misalin bu grup hastalar cinsel eforu artıran ilaçları kullanmadan evvel kesinlikle kardiyologlarından zorunlu iznini almalı ve kardiyovasküler kondisyon testi

yaptırmalılar.

8. YANLIŞ: ANTİOKSİDAN YARDIMLAR KALP DAMAR HASTALIKLARINA GÖZETİYOR

DOĞRUSU: Natürel antioksidan tüketimi fazla olan cemiyetlerde kalp damar hastalıklarının görülme oranı eksiliyor. Ancak ek rehabilitasyon olarak sınanan probucol, beta karoten, C ve E vitamini gibi antioksidanların koroner ateroskleroz gelişimini engelleyebileceğine dair çok rakamda çalışma olsa da, rutin kullanımını öngördürecek kadar bir bilgi henüz yok.

Bilimsel çalışmaları ışığında kabul edilen bulgulara göre; kardiyovasküler hastalıklardan ve karmaşıklıklardan korunma mevzusunda, postmenapozal hormon replasman rehabilitasyonu, C vitamin takviyeyi, E vitamin takviyeyi, KoenzimQ rehabilitasyonlarının anlamlı bir faydayı olmadığı gösterildi.

9. YANLIŞ: B12 VİTAMİNİ VE FOLİK ASİT DESTEĞİ KALP DAMAR SERTLİĞİNİ HAFİFLETİYOR

DOĞRUSU: Aterosklerotik damar hastalığı için 15 mol/lt üzeri plazma homosistein düzeyleri yeni bir bağımsız tehlike etkeni olarak belirlendi. Bu düzey üzerinde homosistein bulunanlarda 5 sene içinde miyokard enfarktüsü geçirme tehlikeyi 3.4 kat çoğalıyor. Perhizle B12 ve folat suplemantasyonu yapılan hastalarda homosistein düzeylerini düşürmenin muhtemel olduğu yeni çalışmalarda gösterildi. Ancak son senelerde yapılan geniş ölçekli çalışmalarda homosistein seviyesin düşürmenin aterosklerozun seyrini değiştirmediği ve kardiyovasküler vefatları eksiltici tesirinin olmadığı gösterildi. Bu mevzuda yeni yapılan çalışmalarda da gerek folat, gerekse B6 ile B12 kullanımının ve dışarıdan ek olarak bu vitaminleri almanın kardiyovasküler hadiseleri ve vefatları eksiltmediği ortaya kondu.

10. YANLIŞ: BALIK YAĞI DESTEĞİ KALP DAMAR HASTALIKLARINA GÖZETİYOR

DOĞRUSU: Omega-3 yağ asitleri kapsayan perhizler pıhtı yaradılışını eksiltip damarları genişletmek, trigliserid seviyesini düşürmek, ileri kalp beceriksizliği olanlarda aritmiyi eksiltmek ve kan basıncını düşürmek gibi çok ehemmiyetli fayda sağlıyorlar. Amerikan Kalp Toplumu da beslenmede günde vasati 1 gram kadar omega yağ asidi alınmasını öneriyor. Bunun en iyi ve en sıhhatli usulü ise omega yağlar kapsayan beslenme biçimini benimsemek ve özellikle kumpaslı balık harcamak. Rehabilitasyon kılavuzlarına göre de haftada 2 kere balık harcamak gerekiyor. Ancak yapılmış olan çok ehemmiyetli çalışmalarda her gün balık yağı desteği almanın kalp damar hastalıklarını önlemede belirgin bir faydayı olmadığı ortaya kondu.