IŞKOLİKLİK: ÇAĞDAŞ ÇAĞIN HASTALIĞI

Rastgele bir fiziksel hastalık olmadığı ya da tespit etilemediği halde fiziksel yakınmalarla sağlık kurumuna müracaat eten hastaların rakamı hiç de az değil. Bu hastalar sıklıkla göğüs ağrısı, baş ağrısı, yorgunluk, bitkinlik, soluk darlığı, adet kumpassızlığı, ağlama nöbetleri, asaplılık, cinsel uzuvlarda yanma, yürüme eforluğu, kabızlık, bulantı, kusma ve baş dönmesinden yakınıyorlar. Tıp dilinde, bazen büyük maliyetler çıkaran meseleye somatizasyon bozukluğu sınıyor. Bayanlarda, erkeklere göre daha sık görülüyor.

Kimler beden dilini kullanıyor?

Somatizasyon, genel olarak bireyin duygulanımlarını, çatışmalarını, psişik lüzumlarını beden bulgularıyla idrak etmesi, yaşaması, ortaya koyması ve irtibat şekli olarak kullanması süreci. Duygularını sözel olarak dile getiremezler, yasaklanırlar ya da bu marifeti geliştiremezler. Bunun yerine beden dilini kullanırlar. Fonksiyonel somatik belirtinin muhtelif tıbbi etraflardaki yaygınlığı yüzde 12-40 oranına kadar çıkar. İlk sağlık ünitelerine müracaat eten hastaların yüzde 12’sinde hiçbir organik ya da fizyopatolojik bozukluk saptanmaz.

Gereksiz müdahaleler yapılır mı?

Bu grup hastalar doğrudan psikiyatriste müracaat etmezler, genellikle ilk sağlık hizmetlerine ya da yakınmalarının tipine göre muhtelif uzmanlık alanlarına müracaat etirler. Yeniden aynı biçimde tüm tıp hizmetlerinin yüzde 10’u bu şahıslar tarafından kullanılır.

En sık şikayet edilen mevzu nedir?

Temel özelliği organik bir hastalık olmadığı halde fiziksel bulgulardan yakınmak. Fiziksel semptomlar meçhul, değişken ve yaygın olabildikleri gibi farklı uzuv sistemlerini de yakalayabildikleri kollanır bel-boyun bölgesi, merkezi asap sistemi gibi. Ağrı şikayeti sık görülür. Psikolojik veya ilişkileriyle alakalı mesele dile getirmezler daha çok ne kadar hastalandıklarını ve hastalıklarının anlamı ve yaşantılarına ne kadar negatif tesirde bulunduklarıyla ilgilenirler.

Temelinde ‘hastalık fobisi’ mu var?

Hastalık fobisi, hastalandıkları inancı ve sağlıklarıyla alakalı geliştirdikleri davranış ve inanışlar ehemmiyetli şikayetler. Muayene neticeleri inançlarını değiştirmez ve psikopatolojiye müteveccih açıklamaları kabul etmezler.

Fiziksel yakınmalarının psikolojik orijinli olabileceği ne zaman düşünülür?

Kendi sağlıklarıyla fazla biçimde uğraşır ve ısrarlı tıbbi analizlere yönelirler. Yakınmalarının ruhsal orijinli olabileceğini kabullenme ve ruhsal-duygusal gidişatı ifade etme eforluğu vardır. Tablonun, genellikle kolay bir fizyolojik kumpassızlık ya da iş-aile vaziyetindeki farklılık sonrası ortaya çıkması da sualin psikolojik olabileceğinin ipucudur.

Bayanlarda daha sık görülüyor.

Bayanlarda hastalığın yaşam boyu görülme sıklığı yüzde 0.2-2 arasında. Genellikle 20 yaşlarında başlar. Somatizasyon bozukluğu belirleyen erkeklerde, içki makûsa kullanımı ve antisosyal karakter bozukluğu veya tavır özellikleri yüksek. Özellikle kendini, meselelerini, şikayetlerini sözel olarak ifade edemeyen, vücutsal duyumlara karşı fazla duyarlı ve uyarılmışlık yaşayan bireylerde olduğunu belirtmek gerekir.

Tedavisi olası mı?

Rehabilitasyonun temeli, fiziksel yakınmaların ruhsal, duygu, gidişat ve etrafsal uyaranlar arasındaki iletişimi kurmasını sağlamak, bu emele dönük yanlış bilme, bozuk davranışların düzenlenmesi, duygularını ifade edebilmelerinin desteklenmesi, alttaki psişik ve psikososyal meselelerin analiz etilmesi.