Paylaş |
|
Tweet |
Bir uzvun olağanda bulunduğu yerden baskı altında kalması nedeniyle yer değiştirmesine fıtık denir.
Bir uzvun olağanda bulunduğu yerden baskı altında kalması nedeniyle yer değiştirmesine fıtık denir.
Fıtık deyince usumuza daha çok karın fıtıkları ve bel fıtığı gelir.
Genel cerrahinin rehabilitasyonunu üstlendiği fıtıklar karın içindeki uzuvların karın duvarından dışarı taştığı kasık, göbek, operasyon yeri ve öbür karın bölgesi fıtıklarıdır.
İki biçimde fıtık oluştuğunu kabul ediyoruz. Birincisi doğuştan olanlardır, bebek ve çocuklarda görülürler. Bu cins fıtıklar, karın duvarında doğum zamanına kadar kapanmış olması gereken delikler kapanmadığı için oluşurlar. Özellikle bebeklerin ağlaması, ıkınması gidişatında karın içi tazyik çoğaldığı için görünür hale gelirler.
Diğeri, ihtiyarlama ile dokuların aşınması sonrasında, yeniden karın içi tazyikini artıran gidişatlarda oluşan fıtıklardır. Her ikisinde de karın içi tazyikinin çoğalması temel etkendir.
Var olan ama görülmeyen fıtığın görülmesine, cılız deliklerin yırtılıp fıtık oluşmasına yol açan, karın içi tazyikini artıran vakalar şunlardır: ağır cisim kaldırma, aralıksız öksürük, kabızlık yada prostat hastalığı nedeniyle ıkınmak, ağır spor yapmak.
Fıtık varlığında görülecek iki şikayet vardır; şişlik ve ağrı. Fıtığın olduğu yerde gözle görülen veya tetkik ile tesPit edilen şişlik vardır. Zaman zaman da bu şişliğe ağrı eşlik eder. Bazen de fıtık kesesinin içindeki bağırsaklar rahat çalışamadığından kabızlık olabilir, barsak sesleri bu fıtık üzerinde duyulabilir.
Şişlik ve ağrının fıtık bulgusu olduğunu bilen hastalarımız bazen kendi teşhislerini kendileri koyarak bize müracaat etirler. Ama çoğunlukla şikayet mevzusu olan yerde şişliği görerek teşhis koyarız. Fıtığa ait şişliklerin üzerine bastırılınca fıtık içeriği karın içine gittiğinden şişlik kaybolur, öksürmekle tekerrür çıkar.
Tarif ederken de söylediğimiz gibi çok rakamda fıtık çeşidi vardır. En sık görülenler bebek ve çocuklarda kasık ve göbek fıtıkları; erişkinlerde kasık, göbek ve operasyon yeri fıtıklarıdır. Daha ender görülen fıtıklar da vardır.
Fıtığın tek rehabilitasyonu operasyondur, operasyon dışı bir harekât veya ilaç ile rehabilitasyonu yoktur. Bunun bir imtiyazı bebeklerdeki göbek fıtığıdır. Bebeklerde iki yaşına kadar göbek fıtıkları kendiliğinden kapanabilirler. Bu kapanma kaderini kullanmak için göbek fıtıklarında iki yaşına kadar beklenir. Bu yaştan sonra hâlâ göbek fıtığı kapanmıyorsa operasyon yapmak gerekir.
Fıtık operasyonu yapmamızın iki nedeni vardır. Birincisi fıtık bölgesindeki ağrı, şişlik gibi şikayetleri gidermek, öbür nedeni de oluşabilecek barsak boğulmasından korunmak.
Fıtık kesesi içine giren bağırsakların el ile bastırılıp karın içine sevk edilememesi vaziyetidir. Acil operasyon gerektiren bir hadisedir. Hastada ağrı, fıtık yerinde hassasiyet, bulantı, kusma, kabızlık olabilir. Bağırsakların kan dolaşımı dahi bozulabilir. Böyle bir gidişatta vaka fıtık hastalığı ebadını aşıp bağırsakların dolaşım bozukluğu gidişatına çıkar. Altı saat içinde operasyon edilemeyen bağırsaklarda çürüme başlayabilir.
Bebek ve çocuklarda fıtık operasyonları çok basittir. Yalnızca fıtık deliğinden taşan fıtık kesesi diye adlandırdığımız kılıfı almak, deliği kapatmak genellikle yeterlidir. Erişkinlerde ise fıtık kesesi alındıktan sonra cılız olan bölgeyi güçlendirmek gerekir. Güçlendirme bazen dokuları birbirine dikmekle bazen de cılız bölgeye bu iş için özel üretilmiş bir yama koymakla yapılabilir.
Fıtık tamiri için özel bir malzeme olduğundan bedene bir hasarı yoktur, yalnızca mikrop kapmaması için temkin almak gerekir.
Fıtık operasyonlarını genellikle genel anestezi altında yapıyoruz. Ama uygun hastalar için bölgesel veya yerel uyuşturma ile de operasyon yapılabilir.
Fıtık operasyonları oldukça güvenle yapılan operasyonlar sınıfındandır. Yeniden de her operasyonda bazı tehlikeler vardır. Bu tehlikeler şunlardır; operasyon yerinde kanama, akışkan birikimi, iltihaplanma.
Operasyon esnasında anestezi sayesinde rastgele bir ağrı olmaz. Operasyon sonrası olan ağrılar da sıradan ağrı kesicilerle geçebilir seviyededir.
Operasyonun iki ana yöntemi var. Sarih ve kapalı laparoskopik yaklaşımlar. Her iki yöntemde de fıtık deliğinin kapatılması temeldir. Kapalı yöntemlerde fıtık deliğinin iç kısmına yama konur. Sarih yöntemlerde yama kullanarak veya kullanmadan da dokular birbirine dikilerek delik kapatılabilir.
Fıtık vaziyetinin operasyondan başka rehabilitasyonu yoktur. Kasık bağı gibi dışardan baskı yapan kemerler, fıtık şikayetlerini ve barsak boğulmasını yasaklamazlar. Ayrıca dokuları zayıflattıkları için yapılacak operasyon cılız dokularla olur; bu gidişatta fıtığın yinelemesi olasılığı artar.
Bebek ve çocuk fıtıklarında operasyondan birkaç saat sonra eve gidilebilir. Erişkinler bazen aynı gün bazen bir gün sağlık kurumunda kaldıktan sonra taburcu olabilirler.
Taburcu olduktan sonra hafif hareketler özgür, ağır kaldırmak mahsurludur. Gıdalarda bir kısıtlama yoktur. Banyo yapmak özgürdür. Sarih operasyon için dahi 10 gün sonra sıradan işe dönülebilir. İlk birkaç gün araba kullanmamak gerek ani pedala basmak kasıkta zorlanma, ağrı ve fıtık nüksüne neden olur.
İlk haftadan sonra karın içi tazyiki artırmayacak hafif spor yapılabilir. Ağrı eksildikçe spor hareketleri artırılabilir. 6 aydan sonra her türlü spor yapılabilir. Cinsel yaşama ağrılar geçince dönülebilir.
Tekrarlayabilir. Özellikle operasyon sonrası ağır kaldırma, aralıksız öksürme, ıkınma gibi karın içi tazyiki artıran faaliyetler fıtığın yinelemesine neden olur. Bazen dokuların cılız olması nedeniyle dahi fıtık tekerrür edebilir.
Çocuklarda tekerrür az görüldüğünden operasyonda ek bir şey yapılmaz. Erişkinlerde, özellikle 40 yaşın üzerinde yama ile operasyon, fıtık tekerrürünü eksiltir. Operasyonun sarih ya da kapalı olmasının fıtık tekerrürü üzerine doğrudan tesiri yoktur.