Çağımızın Meseleyi Unutkanlık

Alzheimer, unutkanlıkla başlayan bir hastalık ancak her unutkanlık Alzheimer anlamına gelmiyor. Prof. Dr. Türker Şahiner, “Beyni ne kadar etkin meblağsak Alzheimer tehlikesinden o kadar uzaklaşırız” diyor ve herkesi uyarıyor: “Akılsal ve fiziksel egzersiz beyinde yeni devreler oluşturur. En risklisi ise erken durağan sakin bir yaşama geçmektir. Belleğinizi kuvvetlendirmek için koşun, yürüyün, oynayın, bulmaca çözün, televizyon izleyin. Etkinlik rakamını çeşitlendirin.”

Sıhhatli bir beyin nasıl ihtiyarlıyor?

İlerleyen yaşla beraber her bayağı insanın beden uzuvları, adaleleri hacimsel olarak küçülür, beyin de hacimsel olarak bu küçülmeden hissesini alır. Vasati 75 yaş yaşayan bir bireyin beyin hacmi yüzde 15 ile 20 ye yakın bir küçülme gösterir. Bu gidişat tıp dilinde beyin atrofisi olarak adlandırılır. Beyinde küçülmenin en ehemmiyetli bulgusu “yaşa bağlı unutkanlık” olarak belirlenir. Yaş ilerledikçe insanların bir ölçü unutkan olması natürel sayılabilir. Oysa ilerleyen yaşla görülme sıklığı artan Alzheimer hastalığında görülen unutkanlık çok değişik özellikler gösterir.

Erişkin bir insan belleğinde ne kadar zaman evvelki balakaları saklayabilir?

Hafıza bilinen her etkinliğin evvel kayıt sonra uzun süreli bellekten çağrılma sürecini sağlayan beyin yetisidir. Yakın, orta ve uzak bellek diye üç değişik bellek cinsi tanımlanabilir. Yakın dakikalarla, orta bellek günlerle, uzak bellek ise senelerle tanımlanabilecek vakitlerde saklanabilen yetilerle açıklanabilir. Beyinde her bellek cinsinden mesul değişik anatomik alanlar mevcuttur. Özellikle Alzheimer hastalığında ilk olarak yakın bellek yakalanır. Ve hastanın yakınmaları öncelikle yakın bellekle alakalıdır. En daha önceki ve en güçlü kaydolunan balakalar şayet beyni yakalayan Alzheimer veya benzeri bir hastalık yoksa yaşamın son dakikasına kadar saklanabilir. Beyin zinde ve değişken bir uzuvdur. Yeni elde edilen balakalar daha önceki balakalarla ilişkilendirilerek saklanır. Bu sebeple en daha önceki balakalar aralıksız başka balakalarla ilişkilendirildiği için en kalıcı en daha önceki bellekte yer alırlar. Mesela anne kavramı böyle bir kavramdır. Dolayısıyla yinelemek ve daha önceki balakalarla yeni yetilerle geliştirmek bellek için kuvvetlendirmek ismine çok verimlidir.

Stres hafıza meselelerine neden olabilir mi?

Stres insan beynini yeni balakalara kapatan en güçlü uyarandır. Stres anında aktive olan organizmanın korunma güdüsü ve buna bağlı yükselen adrenalin seviyesi yeni kayıt sistemlerini sanki bloke eder. Buna en iyi misal ani yaşanan fobi ya da yeislerin ayrıntılarının sonradan hiç anımsanamamasıdır.

Bazı insanların belleği neden daha güçlü?

Yakın bellek ve kayıt merkezi hipokampustur. Sağ ve sol beyin derinliklerinde yer alan bu anatomik yapı tüm kayıt ve yakın bellekten mesul işleri üstlenir. Bu yapıların genetik olarak çok gelişmiş şahıslarda çok süratli bilme ve yakın bellek kapasitesindeki çoğalış dikkat çekicidir. Alzheimer hastalığında ilk yakalanan bu yapı sebebiyle süratle yakın bellek hataları büyür ve bilme eforlaşır.

Hafıza kuvvetlendiren besinler nelerdir?

Beyin özellikle belleği kuvvetlendirici besinler bakamından ispatlanmış bir listeye sahip değildir. Balanslı ve Akdeniz tipi bir perhiz tüm uzuvlarda olduğu gibi beyin için de yaşamsal ehemmiyet taşır. Özellikle deniz ve deniz mahsulleri ve Omega 3 tipi yağ asitleri içiren perhizler çok iyi ispatlanmamakla beraber bellek için daha faydalı gibi gözükmektedir.

Hafıza kuvvetlendirme çalışmaları Alzheimer’ı maniler mi?

Alzheimer hastalığının yaşla hiçbir alakası yoktur. Başka Bir Deyişle her ihtiyarlayan bireyde görülecek diye bir kural yok. Ancak çoğu zaman ileri yaşlarda başlar. Ancak genetik olarak yaktın olmayan ve beyin için hasar oluşturabilecek bir etrafta yaşamayan bir bireyin Alzheimer’a tutulması söz mevzusu olamaz. Beyni ne kadar etkin meblağsak Alzheimer tehlikesinden o kadar uzaklaşırız. Her türlü akılsal ve fiziksel egzersizin beyinde yeni devreler oluşturduğunu biliyoruz. Her yeni devrede belleği kuvvetlendiren bir katkıdır. Kısacası her türlü etkinliğin yararı vardır, etkinlikleri rakamca çeşitlendirmek çok daha verimlidir. En risklisi ise erken durağan sakin bir yaşama geçmektir.