2. ALARM OSMANİYE’DE ÇALDI

Ebola Virüsü Nedir?

Öncelikle tropikal yağmur ormanlarına yakın, Orta ve Batı Afrika’da uzak köylerde ortaya çıkan ebola; yarasa, maymun, şempanze, antilop gibi hayvanlardan insanlara bulaşmış, daha sonra insandan-insana bulaşması ile dağılmış ölümcül bir virüstür. % 90 gibi çok büyük bir vefat oranına sahip olan hastalığın en yaygın sebebi su lekeliliği, et ve süt gibi hayvansal mahsullerin iyi pişirilememesidir. Sağlık hizmetlerinde standart tedbirlerin bakımsızlık edilmesi, enfeksiyonun bulaşma tehlikesini artırır. İnsanlar, Ebola ile enfekte olmuş şahsın kanı veya beden akışkanları ile dolaysız temas neticeyi virüsü alabildikleri gibi, kontamine olmuş, iğne gibi neticesinde de virüse maruz kalabilirler. Afrika’da sağlık çalışanlarının hastalarla maskesiz, galoşsuz ve eldivensiz teması, enjektör veya şırıngaların sterilize edilmeden tekerrür tekerrür kullanımı enfeksiyon tehlikesini artırmaktadır. Hastalıkla alakalı bir hayli aşı test edilse de, ne yazık ki lisanslı bir aşı yoktur. Hastalığın özel bir rehabilitasyonu olmamakla beraber, yoğun destekleyici bakım gerekir. Akışkan, elektrolit balansı sağlanarak, ağızdan ve damardan beslenme, oksijen ve kan tazyiki takibi, Ağrı, anksiyete, ajitasyonlara müteveccih, ayrıca sıtma, karahumma gibi ikincil, süper enfeksiyonlar için rehabilitasyon yapılır. 

Bulguları Nelerdir? 

Ebola enfeksiyonu grip eşi semptomlarla başlar. Virüsle enfekte olduktan sonraki birkaç gün içinde, yüksek ateş, baş ağrısı, mide ağrısı, adalelerde ağrı, yoğun halsizlik, eforsuzluk ortaya çıkar. Bu semptomları, bulantı, kusma, ishal, kırmızı ve kaşıntılı göz, tende döküntüler, beyin, böbrek ve karaciğer işlevlerinde bozulma, bedende iç ve dış hemorajiler kanamalar takip eder. Ankara Sanat Tiyatrosuanonim Şirket, ALT gibi karaciğer enzimleri yükselirken, akyuvar ve trombosit rakamları düşer.  Enfeksiyonu takip eden birkaç hafta içerisinde de göğüs ağrıları, bayılmalar, şok ve vefat görülür. Virüs bulaştıktan sonra, bireyden şahsa değişen, 2-21 günlük kuluçka süresi sonunda hastalık bulguları görülmeye başlar. Kan ve beden salgılarında virüs olduğu sürece başkalarına da bulaşır. Ebola tanısı konulmadan evvel, sıtma, karahumma, kolera, veba, şigelloz, leptosiroz, riketsiyoz, menenjit, hepatit ve öteki viral hemorajik ateş gibi öteki hastalıklar ekarte edilmelidir.

Ebola Teşhisinde, Laboratuar Testleri Yol Gösteriyor Mu?

Ebola virüsü enfeksiyonu semptomlarının çıktığı birkaç gün içinde, bulaşma tehlikesine karşı şahsi gözetici ihtiyatlar alınarak, kesin teşhis için bazı laboratuvar testleri yapılır.

Bu testler: 

Virüse ait olan, bazı mahsuller ve maddelerle alakalı ELISA testleriVirüse karşı bedende büyüyen antikorlarla alakalı ELISA testleriVirüs Ribo Nükleik Asit’sı ile alakalı polimeraz zincir tepkin PCR testleriElektron mikroskobik incelemelerHücre kültürü ile virüs izolasyonuKanlı ishal varsa, gaitadışkı kültürüdür.

Nasıl Temkin Alınmalı?

Ölümcül bir virüs olmasına karşın, yakın temasla da bulaşabildiği için, Dünya Sağlık TeşkilatıWHO ve Amerikan Hastalık Hakimiyet Merkezi CDC, ellerin sabunla yıkanması, hastalarla temasta eldiven kullanılması, şahıslar arası enfeksiyonu yasaklamak için tek seferlik iğne kullanılması gibi gözetici ihtiyatlar başta olmak üzere, Viral Hemorajik Enfeksiyon Hakimiyeti başlığı altında, pratik kaideler geliştirmiştir. 
Bu kaideler:

Etkin hadiselerin tespit edilip, izole edilmesiEnfeksiyon kuşkulu şahısları 21 günlük kuluçka yarıyılı süresince iyice izlenmesiÖlenlerin tehlikesiz hijyen koşullarında defnedilmesiMevcut hadiselerin ve geriye dönük olarak tüm hadiselerin incelenip dokümante edilmesiGünlük raporlanmanın yapılmasıSağlık çalışanlarının ve hasta yakınlarının şahsi gözetici donanımlarını titizlikle kullanmasıGüvenli enfeksiyon hakimiyeti mevzusunda, ulusa ve sağlık çalışanlarına eğitimlerin verilmesi

Hayvanlardan Bulaşma Tehlikesinin Önüne Geçilebilir Mi?

Enfekte olduğundan şüphelenilen hayvanlar ile ilgilenildiğinde, eldiven, maske, gözlük ve özel elbiseler gibi şahsi gözetici teçhizat kullanılmalıdır. Et, süt gibi hayvansal mahsuller iyice pişirilerek yenmelidir. Hayvan sığınakları, sodyum hipoklorit veya öteki deterjan, antiseptiklerle rutin arınılarak, dezenfekte edilerek virüs inaktive edilmelidir. 

Ebola İle Enfekte İnsanlara Karşı Ne Yapabiliriz?

Enfekte şahsın kanı veya beden akışkanları ile direk virüs bulaşabileceği gibi; kontamine olmuş iğne gibi malzemelerle de virüse maruz kalınabilir. Hastalığın insandan insana bulaşmasını önlemek için; 

Ebola virüsü taşıyan hasta ile yakın fiziksel temastan kaçınılmalı.Hasta rehabilitasyonu veya bakımında, kan ve beden akışkanlarının atlaması veya enfekte malzemeler ile öteki temas tehlikesine karşı, gözlük, surat maskesi, eldiven, akışkan geçirmeyen önlük, galoş gibi şahsi gözetici teçhizat kullanılmalı.Hastayı ziyaret evveli ve sonrası,  eller sabun ve dezenfaktanla, uygun bir biçimde yıkanmalı.

Ebola salgınının, ülkemizde görülme ve dağılma olasılığı çok cılız olsa dahi, hijyen kaidelerine uyulmasında her zamankinden daha fazla hassasiyet gösterilmesi gerekir. Özellikle yaz aylarında salmonella, şigella, kampilobakteri, hatta kolera gibi ağız-dışkı yolu ile bulaşan enfeksiyonların dağılmaması, salgın yapmaması için, su ve gıda pakliği kadar, şahsi hijyene dikkat etmek öncelikli temkinlerdir.